Dende o primeiro artigo desta sección, co que iniciaba unha viaxe á nostalxia, pasaron 277 semanas, nas que non deixei de sentir a presenza, ás veces emocionada, de numerosos ferroláns espallados polo mundo. Eles navegaron comigo entre as brétemas do tempo para volvermos ao Ferrol da infancia e mocidade -a nosa Itaca-, sen dúbida, unha travesía gratificante para todos. Esa era a miña idea ao comezar a serie, pero os camiños na mar procelosa da memoria son moitos e ensarillados, e, fun pasando dun a outro, porque sempre atopaba algo que comentar. Pero ata aquí cheguei. Quedan moitísimos temas por tratar e ferroláns interesantísimos de quen falar; pero eu non podo aportar nada novo ao dito por outros e, sen un chisco de orixinalidade, non paga a pena facelo. Gustaríame descubrir para vostedes algunha anécdota de xuventude da admirable Concepción Arenal, a quen le e relé, Manuela Carmena, futura alcaldesa de Madrid. A Concepción Arenal moza -non hai máis que reparar na dozura do seu ollar- sería tamén romántica e soñadora.
E do naturalista Víctor López Seoane, recordado cunha espléndida sala na Casa das Ciencias de A Coruña. ¡O orgullo que sentín, hai trinta anos, cando a visitei por primeira vez! ¿Por que, en 1864, con 32 anos, renunciou á cátedra no Instituto de A Coruña, para volver a Ferrol e exercer como médico en Sanidade Marítima, no Hospital de Mariña e na Beneficencia? ¿Por que, poucos anos despois, deixou a Medicina? ¿Por que, en 1874, cando era un prestixioso naturalista en Europa, empezou os estudos de Dereito? ¿Por que a súa colección foi, en 1972, á Coruña e non veu a Ferrol? Velaí algunhas das preguntas para as que me gustaría ter resposta.
De Máximo Ramos non abonda dicir que foi un gran debuxante, nin viría a conto converter un artigo en crítica de arte. Quixera poderlles dicir por que foi un ser anguriado; por que non acadou en ningures o recoñecemento que a súa obra merecía; por que pasou os últimos anos debuxando para a publicación xuvenil franquista Flechas y Pelayos.
Tamén me encantaría falarlles do afervoado liberal José Alonso López y Nobal, un dos políticos máis destacados do seu tempo, que viviu días de gloria e de tremenda aflición. Emiliano Balás, o seu primeiro biógrafo, di que murió delirando con sus perseguidores. Pero a saña dos perseguidores non rematou coa súa morte porque, segue dicindo Balás: ? su biblioteca fue bárbaramente saqueada y destruida en parte por el fanatismo del cura de la villa, quien, caliente aún él cadáver de Alonso, se presentó en la casa mortuoria conminando a la hermana política del ilustre finado a que se la franqueara, y quemando en el patio de la casa muchas obras científicas escritas en francés e inglés.
¿Que queren que lles diga? Durante anos relacionei as queimas de libros, tan comúns en tempos de fanatismos e intolerancias, coa que outro cura -este benintencionado- fixera cos de don Quixote; pero o relato de Balás impresionoume tanto como o de Cervantes, e hoxe gardo as dúas imaxes nun mesmo arquivo da memoria, e cando o abro saen ambas.
No próximo e último artigo falareilles da extraordinaria axuda que recibín de moitos lectores, pero agora voume permitir dar resposta pública a unha pregunta privada porque a considero de interese xeral. Quere saber un amigo por que o Club de Prensa de Ferrol e o Colexio de Xornalistas de Galicia homenaxeamos anualmente a José Couso e non ao xornalista Julio Anguita, morto tamén tráxicamente na guerra de Irak, en 2003. Por unha única razón: Julio Anguita estaba nun centro de operacións militares dos EE.UU. cando un misil irakí chegou á instalación e causou varios mortos. Foi unha acción bélica. José Couso estaba cos compañeiros de prensa no hotel Palestina cando un carro de combate dos EE.UU. disparou contra eles. Foi un crime de guerra. Por eso convocamos o Premio José Couso de liberdade de prensa.
siro@siroartista.com