Casa Toñita, estandarte de A Capela, se despide: «Hai xente que casou aquí, fixo as vodas dos fillos e as de ouro»
A CAPELA
El restaurante fundado hace 66 años por Antonia Arnoso, siempre en manos de la familia, cierra a la espera de un comprador que conserve su legado
29 ago 2023 . Actualizado a las 05:00 h.Hace tiempo que se oía el runrún del eventual cierre de Casa Toñita, el negocio que montó Antonia Arnoso Paz con apenas 20 años en As Neves (A Capela), donde hoy está la oficina de Abanca. «Casou noviña e cando abriu a miña muller tiña uns meses, e agora ten 66 anos. Aos seis ou sete anos compraron a finca e iniciaron a andadura no local que chegou ata hoxe», cuenta su yerno José Manuel López, el marido de Mariluz Arnoso, la pareja que estaba al frente del establecimiento que se despidió el domingo de su clientela. La fundadora falleció en 2021, a los 85 años, una década después de haber sido nombrada Hija Predilecta del Concello de A Capela.
El restaurante que comenzó con un comedor y acabó con tres, uno específico para banquetes, y un hostal de doce habitaciones, «era a súa vida», recuerda José Manuel: «Estar cos clientes, falar... tiña un carácter especial, era unha relacións públicas espectacular. Foi todo, boa cociñeira, nai, avoa, fixo de todo e criou a catro fillos». Comenzó en un sitio pequeño, que no tardó en llenarse. «Era cando se estaba facendo o pantano e a central hidroeléctrica, había moito traballo, logo veu a central térmica das Pontes... movíase moita xente», apunta José Manuel, que ha dedicado las últimas cuatro décadas al negocio. «Sempre tivo empregados, as fins de semana necesitaba xente para que lle axudaran na cociña, ela cociñaba e tamén servía, facía de todo, e cando veu para aquí [el actual edificio] xa tiña rapazas que se quedaban; con nós [en esta última etapa] tiñamos persoal que levaba vinte anos», señala.
En Casa Toñita se ha escrito un capítulo de la historia afectiva de miles de familias de las comarcas de Eume, Ferrolterra y Ortegal, pero también de la zona de Vilalba, Betanzos o A Coruña. «Dos anos 70 para arriba, ata o 2000 e pico, foi unha época moi boa. De marzo ata finais de outubro había vodas venres, sábado e domingo, temos feito ata vinte nun mes de agosto, dúas a un tempo (unha no comedor grande e outra unindo os outros dous). Daquela as vodas eran grandes, de 250 convidados para arriba. Ten vido ata xente de aquí que vivía en Madrid ou Barcelona», repasa.
Reservas dos años antes
Quien fijaba la fecha de muchos casamientos era Casa Toñita: «Reservábanse os banquetes de voda a dous anos vista, empezaron a facerse os venres [con cena] porque xa non había sábados e puxéronse de moda. Témonos ido de aquí ás seis da mañá e ás sete xa estar empezando a preparar a voda dese mediodía». «Detrás dun banquete de voda hai moito traballo, estaste xogando moito prestixio e é un día moi especial para a xente que o celebra, e intentas que non falle nada, iso xera moita tensión», recalca.
Hace tiempo que desaparecieron aquellos eventos multitudinarios, «que daban vida non só ao restaurante, a fotógrafos, taxistas, empresas de buses, tendas de regalos e de roupa, florerías, grupos de música...». Los banquetes eran compatibles con el servicio a la carta, «que foi evolucionando e adaptándose aos tempos», sin perder la seña de identidad, «a calidade do produto, ese foi o éxito de Toñita, ofrecer sempre o mellor posible do mercado, peixes, mariscos... aconsellando á xente segundo a época do ano». «Iso inculcóunolo sempre a nós, todo o que sabemos o aprendemos dela, ese trato coa xente... sempre intentaba buscar solución aos clientes», subraya José Manuel, que no se cansa de elogiar a su suegra, una mujer autodidacta en la cocina, con una inteligencia extraordinaria, que empezó en tiempos difíciles, «máis aínda sendo muller».
Rape en salsa y cabrito asado
El rape en salsa (al estilo cedeirés) y el cabrito asado han sido los platos fetiche de varias generaciones en Casa Toñita. Y en ninguna boda faltaban las almejas a la marinera y las cigalas, «aínda que levaran seis mariscos máis». «Fixéronse vodas de parellas das que xa os avós casaran aquí [...]. Foi un referente gastronómico na comarca. A Toñita apreciábana na profesión, outros hostaleiros da época, facíase querer», remarca. Sus sucesores trataron de mantener el listón bien alto hasta el último día, el de la Festa do Requeixo, que ella elaboraba los primeros años, igual que el pan.
«Nos últimos anos, as vodas xa son máis pequenas, máis familiares, non sei se porque antes interviñan máis os pais á hora de invitar... No 2008 foi unha crise terrible a nivel de banquetes e tamén de diario, e o covid foi un pau moi duro, quedamos moi tocados [...]. A última voda fixémola en agosto do ano pasado», repasa este hostelero que se jubila, igual que su mujer, apenados por no encontrar relevo y poder continuar la saga familiar.
«Témolo á venda. Estaría ben ver que segue e non queda abandonado o legado desta muller que tanto traballou. Nós cumprimos a nosa etapa, e agora imos ser avós... e dedicarnos a outra cousa», apunta José Manuel, con una sensación «agridoce». El domingo fue día de emociones, entre abrazos y lloros: «Hai xente que casou aquí, fixo as vodas dos fillos, os bautizos, as comuñóns, as vodas de prata e as de ouro. Sen esa clientela fiel todo isto non sería posible, estarémoslles eternamente agradecidos».