«O futuro das Pontes pasa por cousas esquecidas como o rural e o forestal»

No ano 1999 cambiou o seu As Pontes natal para estudar Xornalismo e Antropoloxía Social en Sevilla. «Fun alí un pouco por casualidade, polo reparto das notas do selectivo cando elixes carreira», lembra Efrén Legaspi. Despois, «as cousas vanse dando». Pero subliña que «un galego ao que non lle gusta a choiva é doado que acabe por cruzar os Ancares». Aínda que non foi iso o que o afastou da súa vila. «As ofertas laborais no meu campo son limitadas alí», apunta. O pontés formouse en Ética e Política Pública en Madrid, en Estudos de Paz e Conflitos en Suecia e, tamén, en Territorio e Pobreza en Chile. Alí reside, desde o ano 2014. En concreto, en Horcón, na rexión de Valparaíso.

-Traballa coa Fundación para la Superación de la Pobreza. ¿Con que proxecto andan agora?

-Estamos empezando coa execución de vivendas sociais que serán un total de 30, principalmente, para familias de pescadores. En paralelo, estamos facendo, cos veciños, unha campaña ben forte de protección de espazos naturais ameazados. Nesa fronte temos varios procesos xudiciais que esperamos gañar para deter un proxecto inmobiliario que nos suporía perder toda unha zona declarada de Interés Prioritario para a Protección da Biodiversidade. Estamos facendo moitas actividades culturais e de recadación de fondos para pagar os custos dos xuízos, ao tempo que presionamos no proceso de declaración do lugar como Santuario da Natureza.

-Máis de cinco anos en Chile. ¿A súa estadía nese país ten data de caducidade?

- Non teño nin idea. Nese sentido creo que as decisións deben tomalo a un e non un tomar as decisións. Chegará o que teña que chegar. O estoicismo é ben galego e o é por algo. A última vez que estiven en Galicia, fun a Caión a buscar se quedaba algún parente vivo dunha veciña de Chile. Vivimos en Horcón que, ao igual que Caión, é un pobo pequeno e mariñeiro. Atopei ao seu tío avó, o último parente vivo que queda en Galicia. Chámase Tiniño. Dicía Castelao que os galegos temos raíces flexibles.

-Aínda que agora leva tempo asentado aí, antes tivo outras experiencias similares. ¿Como as lembra?

-Estiven en Portugal, en Tras os Montes, nun proxecto de desenvolvemento rural facendo un documental, Passagens, sobre a historia do contrabando entre Portugal e España. Despois, estiven en Caracas cunha pasantía do Instituto de Estudos Políticos para América Latina facendo un estudo sobre experiencias de alfabetización. En Timor estiven no 2012 nun proxecto de desenvolvemento rural. Por último, xa fun para Chile no 2014. Primeiro, un ano no sur do país e, agora, coa mesma fundación, en convenio co Ministerio de Vivenda e Urbanismo, neste programa que se chama Pequeñas Localidades.

-Acaba de estar cargando as pilas na casa. Pero, ¿como se ve As Pontes desde o outro lado do charco?

- Eu creo que o futuro das Pontes pasa por volver mirar cousas que tal vez estaban un pouco esquecidas como o rural e o forestal. Non creo que pase por un gran proxecto, senón por moitos pequenos e apegados á terra. Temos un inmenso menhir de 350 metros de altura e, tal vez, sexa imposible non seguir mirando para el ata o día que xa non estea. Repensar ese espazo, no caso que cambie o seu uso, sería tamén necesario de cara ao futuro. En canto aos cambios no territorio, foi ben impactante a transformación da mina en lago e da escombreira en monte. A paisaxe das Pontes cambiou radicalmente nos últimos 20 anos, igual que xa tiña cambiado coa desaparición do val pola explotación do carbón. Nese sentido somos un bo exemplo do antropoceno.

-Despois de tantos anos fóra, ¿que é o que sempre bota en falta?

-Boto de menos á familia, a comida da miña mai e os agarimos. Tamén aos amigos de sempre, pero é certo que a maioría xa non están nas Pontes. A vida levou a moitos para fóra igual que me levou a min.

«Estamos empezando a executar 30 vivendas para familias de pescadores»

---

---

---