O ferrolán Francisco Iglesias Brage descubriu a vocación aeronáutica aos trece anos, o día en que o aviador Piñeiro e o francés Poumet fixeron en Ferrol unha exhibición de voos acrobáticos para celebrar a botadura do acorazado Alfonso XIII. Aos dezaoito ingresou na Escola de Enxeñeiros militares de Guadalajara, da que saiu co grado de teniente, e despois de adquirir experiencia como piloto en accións de guerra en Marruecos, nas que demostrou pericia e valor, formou equipo co capitán Ignacio Jiménez Martín para realizar dúas das maiores proezas da aviación militar española, nun tempo en que pilotos de toda Europa competían por facer as travesías máis longas e rápidas.
Nos anos 1928 e 1929 os voos de Jiménez e Iglesias a Asia e América convertéronos en heroes nacionais, e o recoñecemento oficial manifestouse na edición dun selo de correos conmemorativo da segunha destas xestas, pola que se lles concedeu a Medalla Aérea e foron nomeados gentiles hombres de Su Majestad el Rey Alfonso XIII.
E sen embargo, eu penso que Francisco Iglesias foi home de mala sorte. Cando el e Jiménez tentaron, en 1928, bater o record mundial de distancia, establecido en 6.200 quilómetros, voando de Sevilla á India nun avión que Iglesias modificara para mellorar as prestacións, e que a raíña Victoria Eugenia bautizara co nome de Jesús del Gran Poder, tiveron que aterrar en Nassiryha, no deserto de Mesopotamia, porque unha tormenta de area avariou unha válvula. Bateron o récord español, si; pero non o mundial, e ademais foron prisioneiros dos beduínos, ata que os rescataron os ingleses. No 1929 o record estaba en 7.188 quilómetros, e Iglesias e Jiménez quixeron superalo cun voo sen escalas de Sevilla a Río de Janeiro, no que percorrerían 7.769; pero no último tramo da travesía un forte vento en contra fixo que consumisen máis gasolina da prevista e tivesen que tomar terra en Bahía, cando só faltaban 638 para bater o récord. Era unha proeza, sen dúbida; pero tamén outra frustración.
En 1930, Iglesias, home aventureiro, romántico e culto, deixou a aviación e preparou unha expedición científica ao Amazonas, que contou coa inesperada colaboración dun personaxe de lenda: Alfonso Graña, galego do concello ourensán de Avión, que chegara ao Perú para traballar no caucho, e rematou sendo o rei dos xíbaros da selva peruana. O xornalista Víctor de la Serna deuno a coñecer en España en varios artigos.
Iglesias presentou o proxecto en Madrid e entusiasmou a científicos, políticos e financieiros. O Goberno asumiu a expedición como propia, creou un patronato do que formaron parte Gregorio Marañon, Menéndez Pidal, Ortega y Gasset e Montero Ríos, entre outras personalidades; adquiriu un avión hidroplano e construiu o buque Ártabro, deseñado por Iglesias, que se botou en presenza do presidente da República. Todo moi ben, pero en marzo de 1936, ante a crispación que se vivía en España, o Goberno dixo que de expedición nada, e Iglesias, abatido, volveu ás forzas aéreas, solicitou unha licencia temporal por asuntos propios, e recluise en Ferrol.
E en Ferrol estaba o 18 de xullo, cando se produciu o Alzamento e tivo que incorporarse ao exército de Franco, sabendo que os seus amigos estaban no republicano. Porque Iglesias Brage pertencía ao grupo de intelectuais que García Lorca chamaba a esquerda existencial; persoas que non militaban en ningún partido, pero compartían unha mesma sensibilidade ante os problemas de inxustiza social e a incultura. Iglesias foi un dos grandes amigos galegos de Lorca, que lle adicou o Poema de la saeta, no libro Poemas del cante jondo. No ano 1973 morreu en Madrid, pero quixo ser enterrado en Ferrol. Eu falei uns minutos con el, unha noite, en Guitiriz, cando nin sequera pensara en adicarme ao xornalismo. E foi mágoa porque, ¡que boísima entrevista podería facerlle!
siro@siroartista.com