Daquí e dacolá

POR SIRO

FERROL

09 sep 2012 . Actualizado a las 07:00 h.

Non sei se, como din algúns, o xornalismo arruína o estilo do escritor; pero estou certo de que soe arruinar o artigo, porque os límites do espazo obrigan a cortar polo san e a deixar fóra textos que arrequecerían e redondearían o dito anteriormente. Como a min me ocorre decote, vou recordar algo do que me foi quedando no disco duro da memoria.

Por exemplo, que na guerra e comezo da postguerra a exclusiva das caixas de mistos tíñaa, en Ferrol, don Celedonio, o da tenda de ultramariños; e que o sal gordo vendíase por sacos en negocios tan distintos como os de Carlos Díaz -que tiña un baixo adicado a almacén na rúa Manuel Belando-, a ferretería de Cobelo, ou a fábrica de Los quince hermanos.

Nos anos da fame había no mercado unha pizarra cos prezos de tasa, que as vendedoras non respectaban; pero algunhas compradoras amolábanas porque aparentaban aceptar o prezo das vendedoras, e, á hora de pagar, non daban un patacón máis do que marcaba a tasa. As vendedoras coñecíanas e chamábanlles os avións. En canto aparecía unha pola porta, un eco de voces repetía a berros polo mercado ¡Avión, avión!, e as mercancías desaparecían no fondo das cestas.

Na estación de ferrocarril había unha locomotora pequeniña que dispuña os vagóns con moita celeridade e que tiña o curioso nome de Calderón de la Barca. Quizais algún mando da Renfe amaba a literatura do Século de Ouro.

As casas de Cachaza coñecéronse polo apelido do constructor que as fixera. A primeira, que xa non existe, chamábase Villa Venecia porque estaba a carón do río do Tronco, do que Cachaza sacara auga para facer na finca unha pía navegable cunha barquiña.

Cando tratei do estraño sentido do humor de Franco, non contei unha anécdota que di ata que punto podía ser cruel o seu sarcasmo.

Como lle gustaba o cine, no Pardo facíanse proxeccións das películas que lle interesaban, ás que asistían o productor, o director e os principais protagonistas. No ano 1947 proxectouse La reina santa, e alí estaban Cesáreo González, Rafael Gil, Fernando Rey, Maruchi Fresno, Antonio Vilar, María Asquerino? Fernando Rey non se sentía cómodo porque o pai, prestixioso xeneral republicano, axudante de Azaña, cumpría condena perpetua na prisión militar de Valencia. Ao entrar Franco na sala puxéronse todos en pé, e o Caudillo dirixiuse a Fernando Rey, colleulle as mans e díxolle: «¿Cómo está su padre, Fernando? Su padre es un gran militar. Lástima que se equivocara de bando».

E sen esperar a resposta, sentou para ver a película.

Igualmente surrealista, pero exento de crueldade era o humor dos nenos que xogabamos a San Isidro o labrador, unha variante das lombas. Mentres pasabamos a carranchapernas uns por riba dos outros, iamos dicindo: San Isidro Labrador. Muerto lo llevan en un cajón. El cajón era de pino. Muerto los llevan por los pepinos. Los pepinos son de aceite. Muerto lo llevan por San Vicente. San Vicente era de palo. Muerto lo llevan los diablos. Los diablos tienen cuernos. Muerto lo llevan a los quintos infiernos.

E remato coa versión orixinal dunha canción que naceu no meu barrio de Esteiro, e que, co paso do tempo, sufriu alteracións no último verso. A boa di así:

Calle San Carlos adoquinada

y la Plazuela pronto estará,

desde El Choyo a Cacharritos

puente colgante van a colgar.

siro@siroartista.com