Fue este lunes 23 de septiembre cuando se puso en marcha en la sede de Aspaber (Asociación de Padres de Discapacitados Psíquicos de Bergantiños) en Carballo el penúltimo taller del proyecto «Telo na man: el océano está en tus manos», una iniciativa financiada con casi 100.000 euros por la Fundación Biodiversidad del Ministerio para la Transición Ecológica a través del Fondo Social Europeo y que se desarrolla entre Galicia y Andalucía desde noviembre del 2018. Un programa, de doce meses de duración, que busca ante todo ayudar a grupos sociales en riesgo de exclusión a crear iniciativas empresariales ligadas a la economía azul, ese concepto económico que aboga por un sistema que incentiva aprovechar los residuos para crear objetos con una segunda vida útil aspirando a un modelo de negocio sostenible y respetuoso con el medio ambiente.

Para ayudar a lograr este objetivo, el programa, coordinado por la cooperativa MedAtlantia -dedicada a la consultoría europea y con sede en A Coruña-, se estructuró en una serie de talleres (cuatro en Galicia) gratuitos guiados por profesionales del sector y de la inserción sociolaboral que ayudan a los distintos participantes a identificar oportunidades basadas en el aprovechamiento de recursos marinos. Si el que tiene lugar estos días en Carballo se centra en el «Prototipado de ideas de negocio de economía azul» poniendo el foco y mostrando, por ejemplo, la segunda vida que pueden tener los residuos con los que convivimos día a día, el último que acogerá Galicia, y que se celebrará en octubre con usuarios de Cogami (Confederación Galega de Persoas con Discapacidade), focalizará su atención en nuevos modelos de negocio vinculados a la basura marina. Un mundo sobre el que, como reconocen los implicados, aún existe un gran desconocimiento.

Hoxe dou comezo o Taller de #Prototipado de #ideas de #negocio de #EconomíaAzul. As persoas participantes deseñarán o prototipo do produto ou #servizo que ofrece oportunidades laborais ás persoas en situación de #vulnerabilidade, utilizando a fórmula da #AprendizaxeCooperativa. pic.twitter.com/GFGUjbdqaL

— MedAtlantia (@MedAtlantia_UE) September 23, 2019

Más allá de los talleres, el programa también incluye sesiones de acompañamiento, una especie de mentoría durante la que se desarrolla con estos emprendedores azules su idea de negocio, analizando desde su viabilidad hasta los recursos o ayudas disponibles. En total se impulsarán desde «Tello na man» 24 iniciativas de este tipo, de las que 16 parten de Galicia y las 8 restantes de la comunidad andaluza.

Entre las ideas ya generadas en los acompañamientos destacan, entre otras, una posible implementación de la metodología SUDS (basada en la gestión de aguas residuales a través de la generación de espacios verdes) para la gestión sostenible del auga; un sistema que permite, entre otras funciones, que los barcos pesqueros consuman menos combustible; o la posible creación de una planta de reciclado de uso ciudadano, dotada de máquinas artesanales que permiten fabricar productos a partir de los residuos plásticos recolectados en las costas gallegas. Una instalación que impulsarían personas con diversidad funcional.

El programa, a pesar de que se orienta en general tanto a emprendedores como a profesionales del ámbito de la inserción sociolaboral que tengan inquietudes por los retos y oportunidades que ofrecen los espacios marinos de la Red Natura 2000, tiene como destinatarios prioritarios a colectivos vulnerables, como personas con discapacidad. De ahí que desde MedAtlantia defiendan el proyecto como una «apuesta importante y hasta casi revolucionaria por la diversidad». «Vemos que es algo diferente, sobre la que hay interés y con la que los integrantes de distintas entidades sociales logran vencer el miedo a embarcarse en proyectos empresariales novedosos», subraya Victoria Muiño, socia consultora en la cooperativa coruñesa.

Un paso adelante sobre el que también pone el foco Dolores Fernández, la directora del centro Aspaber de Carballo: «Pensar que a xente que atendemos na nosa organización poida participar de poñer en marcha un proxecto desta envergadura é o máis importante. Están desenvolvendo unha idea da que eles son os creadores».

«É un mundo por descubrir; son moitos os produtos con plástico que se poden reparar» 

Con cautela pero con moita ilusión. Así se amosa Dolores Fernández, a directora de Aspaber (Asociación de Padres de Discapacitados Psíquicos de Bergantiños), nada máis arrancar neste centro de Carballo un dos talleres do programa «Telo na man». Durante cinco días varios monitores achegan aos dez participantes, algún dos cales levan xa levan cinco anos reparando no propio centro produtos con polietileno, o concepto de economía azul nun taller durante o que se iniciarán en como dar unha segunda vida útil a distintos residuos, percorrerán bares e locais da localidade para recollelos e idearán un obxecto sobre o que farán un prototipo. A meta é chegar a crear un aula interactiva, como recoñece a directora do centro.

-Este taller supón un paso máis na reparación do plástico que se facía xa no centro. ¿En que consistía ese traballo?

-Centrábase na reparación de produtos relacionados co polietileno. Dende hai case cinco anos traballamos con conserveiras, portos, firmas do sector alimentario, queixeiras ou empresas de ocio ou piraguas que teñen tanto contedores como produtos en xeral con este material. A idea era non chegar a ter que retiralos, senón poder reparalos e devolvelos de novo á vida útil. A partir de aí, e postos en contacto con MedAtlantia, xurdiu esta idea de que o proxecto non quedara só en reparar e darlle unha vida útil a todas esas caixas de peixe ou colectores das lonxas. Tratábase de ir un pouco máis alá e pensar que podemos facer, por exemplo, con eses contedores que non serven para unha reparación porque están moi deteriorados, entre o que podería estar fundilos e que se poidan reutilizar e rendibilizar. É unha idea aínda embrionaria, para a que temos que contar con moita xente. Un plan que xurdirá desta semana e ao que despois teremos que darlle forma. Algúns dos que xa estaba soldando plástico no centro, que eran entre 10 e 12 persoas, participa neste taller experimental, xunto a outros usuarios. 

-O obxectivo é chegar a crear un aula medioambiental?

-Si. A meta sería a de crear un aula tecnolóxica que poida ser visitada. O que trataríamos é de que todo o proceso sexa visible, é dicir, amosar como fundimos e como o residuo volve de novo á produción. Nós somos un centro aberto. Os escolares o visitan, o que supón unha forma de visibilizar que as persoas con necesidades de apoio poden facer moitas cousas e importantes. Esa aula estaría pensada para esta dobre función: a de contribuír co medio ambiente e difundir a idea do que estamos facendo. O obxectivo final serían que os propios usuarios con necesidades de apoio do centro fosen os monitores desa aula.

 -Hai moito por descubrir neste campo?

-Si, a verdade é que vemos que hai moito descoñecemento sobre o ámbito, ademais de que non hai moitas empresas que coñezan o que estamos facendo. A difusión é importante para poder involucrar ás empresas, e non só as relacionadas co mar, de que hai moitas cousas que podemos reparar e darlle unha vida útil. É importante, incluso, para que todos os cidadáns sexan tamén conscientes. Por exemplo, entre as últimas reparacións que fixemos estivo a do depósito dunha moto dun particular.

É un mundo por descubrir; son moitos os produtos con plástico que se poden reparar. No noso caso creo ademais que é un traballo con visión do futuro. Temos en A Guarda e en Ortigueira outros dous talleres en coordinación con entidades do ámbito social, de atención ás persoas con discapacidade. Contamos cunha estruturación no territorio galego que permite que poidamos dar demanda ás empresas.

-O taller de «Telo na man implica, ademais, unha dinamización económica inclusiva. Como o valora?

-Para nós o máis importante é pensar que a xente que atendemos na organización pode participar de poñer en marcha un proxecto desta envergadura. Están desenvolvendo unha idea da que eles son os creadores, sobre a que van decidir nesta semana cara onde imos ir. E iso creo que é o máis novedoso deste proxecto. A idea a iremos desenvolvendo logo con apoios de todo tipo. Non soamente vai a ser a partir da formación do curso, pero eles están nese embrión, no xerme. 

O taller supón ademais para Aspaber abrir unha brecha e un nicho de mercado. Non todos os nichos de mercado se adaptan ás súas necesidades para poder, incluso, contar cunha oportunidade laboral. Esta é unha parte importantísima para nós. Non tería ningún sentido que en cousas nas que se está a involucrar a toda a sociedade, como a de fomentar a reciclaxe, non estivesen as persoas que pertencen á nosa organización. Para nós é importante que estean. Se queremos inclusión, eles teñen que estar aí.