Cando aínda eu era novo, unha tarde que estaba latando clases, atopeime ao meu pai pola rúa principal (daquelas General Franco) baixando a traballar. Ao verme, preguntoume que facía que non estaba na escola e eu respondinlle avergoñado que quería ir ao cine Campos ver unha de Tarzán. Deixou o traballo que tiña esa tarde e levoume el a ver a película.
Un pouco máis maior atopáronme na casa un porro e, despois dunha bronca monumental con castigo incluído, fumou unhas caladas comigo esa mesma noite. Logo de outra que fixen (que xa non conto), a miña familia plantexou (tíos, tías e prim@s incluid@s) a posibilidade de meterme interno nun colexio, cousa que finalmente meu pai non consentiu e, xa de adultos, pediume perdón unha ducia de veces só por telo pensado, explicándome que non se pode encerrar aos nenos que se porten mal ou aínda que sexa en cárceres douradas. Que o fin nunca xustifica os medios.
Meu pai era, esencialmente, bo e xeneroso.
Onte faleceu Coco, que era o alcume que lle puxeron de neno e que lle quedou para sempre.
Victorino (que era o seu nome bautismal) distinguiuse toda a vida por ser honesto e traballador, pero sobre todo xusto e razoable. Sabía distinguir as inxustizas con gran lucidez e loitou a súa maneira contra todas elas. Tanto foi así que cando nos seus primeiros anos de Notario en Forcarei, Celanova, Arzúa e Melide, comprobou que a maioría da xente falaba galego pero obrigábanlles a facer os documentos en castelán, traballou para cambiar esta realidade, dando xeito, xunto con outros, ao primeiro formulario notarial galego, cunha furibunda oposición do PP de Fraga (aínda que logo non lles quedara outra que aprobalo) e da maioría dos compañeiros de profesión, xogándose o seu traballo e prestixio.
Meu Pai naceu en Lalín na posguerra española e viu de primeira man as tropelías do bando franquista que tan ben reflexou na súa única novela de ficción Acta de Vítimas. Era un home de esquerdas, nacionalista galego, adoraba a literatura, o cine e a música, e gustaba de tocar ao piano as cancións das súas películas favoritas: Raíces Profundas, Só ante o perigo, O home tranquilo,… e as melodías populares galegas. A que máis lle gustaba era Negra Sombra, un dos poemas convertido en canción popular máis tristes e fermosos, que hoxe cobra especial importancia para min.
Cando penso que te fuches, negra sombra que me asombras, ó pé dos meus cabezales tornas facéndome mofa.
Aparte de fillo, meu pai e máis eu fixémonos amigos cando se xubilou e pasamos xuntos todos os veráns e os fins de semana do resto do ano na casa que tiñamos en San Vicente e que tan xenerosamente me ofreceu para vivir.
Ir de viños en Lalín ou San Vicente
Durante anos fomos de viños, xunto coa miña nai e a miña dona, todos os días pola mañá e pola noite, en Lalín no Matelo, Os Arcos, o Currás, a Cunca,... e en San Vicente no Mimbre, a Praza, a Botica, a de Moncho,… Bebía despreocupadamente e discutía a cotío de política, fútbol ou o que se cadrase, comigo, coa miña nai, con Manolo Balado, Ángel e Carmen, Santiago, Paco, Cesar, Puga,..
Penso que aquí en Lalín foron, el e os seus amigos, os últimos de Filipinas que seguían saíndo todos os días, de luns a domingo, a tomar os viños ata ben entrada a madrugada.
Lalinense ata a médula, tanto foi así que podendo escoller irse a calquera notaría de cidade e gañar máis, cando por fin conseguiu a praza en Lalín non se plantexou xamais marchar aínda que rexeitara a política de dereitas (case ancestral) do seu pobo, o urbanismo desmedido e a falta de liberdade que tivo que soportar na súa mocidade... ¡Quería a Lalín cunha entrañable candidez infantil!
Onte morreu na residencia de maiores de As Dores a cuxos traballadores quero agradecerlles infinito o seu trato afable e bo facer durante os case seis anos que viviu alí.
Agora tan só espero que as interminables charlas mentais que tiven con el moitas noites destes seis anos, eu durmindo na miña cama de San Vicente e el na súa da residencia, se volvan cada vez mellores e máis profundas pois, por fin, xa está no outro lado e eu sei que mirará pola súa querida Esther, polos meus irmáns e mais por min, como sempre fixo.
Si cantan, es ti que cantas, si choran, es ti que choras, i es o marmurio do río i es a noite i es a aurora.