Nun lugar das terras pontevedresas de cuxo nome non vén ao caso lembrarse, naceu unha muller, Adelina, a fins do XIX, a quen Fina Casalderrey coñeceu sendo nena pero cando xa ía, penso, para contadora de historias, para narradora. Nesas datas, os rapaces da aldea e da vila ríanse desta muller e, mesmo, acantazábana. Era vella, indixente, fedía que alcatreaba e case todos se afastaban daquela muller que, ademais, estaba algo tola. Algunha veciña, esencial no relato para o desenlace, acollíaa e agarimábaa. Levaba ao lombo sacos con trapos e cousas varias, entre elas, libros, libros de leis.
A Adelina, na voz popular, chamábanlle A Jabalina aínda que nunca se metía coa xente («Eu non lle fago mal a ninguén»). Isto é, máis ou menos, o que se sabía da biografía da tal Adelina, o suficiente, porén, para que unha pluma creadora contase a súa historia total. Fíxoo Fina Casalderrey na súa novela A muller xabaril (Xerais, 2023), porque os escritores e os poetas, tal como dixo Aristóteles, son os que nos ofrecen a verdadeira realidade das cousas.
Supoño que a faísca incitante da historia está no feito de que a farrapenta e estrafalaria Adelina levaba consigo, nun vello saco, libros, certos libros. Os libros —lembremos— «tolearon» a Alonso Quijano, aquel que, xa cabaleiro andante co nome de don Quixote, foi obxecto de burlas e, ás veces, acantazado. O paralelismo vai máis alá, pois a estraña muller que protagoniza o relato da nosa escritora tamén se propuña, ao seu xeito, cambiar e mellorar as cousas da sociedade. Quixotesca é, ao meu ver, aquela ocasión na que lle ofrece unhas pesetas a un rapazolo «para mercares un libro» porque «A cultura é unha cousa que abre os ollos».
Pero estamos ante unha novela moi complexa, escrita —teñámolo moi en conta— por quen leva décadas producindo narrativa infantil e xuvenil, e ante un relato, en boa parte, epistolar, con cartas de
Adelina a súa nai, algunhas maxistrais sobre o amor de quen nos as merecía. Tamén no Quixote de 1615 figura unha carta do cabaleiro a Dulcinea que Pedro Salinas considerou a mellor carta de amor da literatura española.