O conto da última: «Longyearbyen»

CULTURA

EDGARDO

15 ago 2021 . Actualizado a las 05:00 h.

A min chamábanme Galego. A ela, Galega. Imaxino que Anxo e Iria eran uns nomes demasiado complexos para os habitantes da illa. Tampouco para nós era doado o noruegués.

Antes de mudarnos aquí, Iria fixera unha lista das verbas que deberíamos coñecer. Nada de «bos días», «grazas» ou «por favor». Dixera que esas xa as aprenderíamos decontado. Buscou outras, coma por exemplo, «anoitecer». Å bli natt. «Vagalume»: ildflue. Tamén buscou «frío», tras ollar esas imaxes árticas que nos procurou Google. Kald, dixera ela sorprendida. Soaba cálido. Soaba ben.

Si que vai frío. Moito. Esa foi a razón polo que escollemos esta illa, porque vai tanto frío que no século pasado as autoridades decretaron que non se podía morrer aquí. Longyearbyen non é só o paraíso das auroras boreais. É o único lugar do mundo onde morrer está prohibido por lei.

Morrer. Å dø. Soa a dor. Non soa ben. Esa verba non a buscara Iria. Fixérao eu. A morte estaba presente nas nosas vidas dende que o diagnóstico desas análises rutineiras que lle fixeran a Iria no traballo nos dixera exactamente que ía mal dentro dela.

A morte, en todos os idiomas, foi a verba que nunca volvemos pronunciar entre nós. Morrer en galego significa o mesmo que morrer en noruegués. Desaparecer, deixar de existir e de ocupar un espazo na vida e na mente dos que te queren. Parece mentira coma un baleiro é quen de ocupalo todo. A morte instalouse entre nós e o único que puiden facer foi buscar en Google un remedio. Parvadas, non se pode fuxir da morte. Pero en Longyearbyen as autoridades prohibiran a morte na súa localidade porque aquí vai tanto frío que os cadáveres non se descompoñen. A 46 graos baixo cero, a morte non é quen de amosar o seu rostro. Nin sequera a morte norueguesa.

Fixémolo. Fixémolo porque non tiñamos nada que perder. Vendémolo todo e viñemos ao arquipélago das illas Svalbard, traendo connosco tan só tres maletas, una chea de medicamentos e unha libreta cun centenar de verbas en noruegués.

Hai case dous anos que chegamos aquí. Lembro o noso primeiro día en Longyearbyen. A palidez de Iria, xa moi débil daquela, confundíndose co monte de neve amoreado no noso xardín. Lémbroa poñendo orde no salón e na cociña. Fixo un fogar en apenas unha semana. Fogar. Hjem. Lembro cando coñecemos a Emma e Alf, a Annika, a Helga, a Erik. Lembro o día que adoptamos a Jato e a Can. Non lembro cando deixamos de ser Iria e mais Anxo para pasar a ser Galega e Galego. Simplemente sucedeu. Eles afixéronse a nós e nós afixémonos a vivir no lugar onde non che deixan morrer.

Hai xa máis de tres meses que me deixou. Ao principio non dixen nada. Foi Annika a primeira que a botou de menos. Outro día foi Erik o que preguntou por ela. Ao final tiven que confesar a verdade: que estaba enferma, que me deixara e volvera a Galicia. Ninguén quere morrer lonxe da súa terra, do seu fogar. Hjem, dixen. Hjem, asentiron eles, comprensivos.

O que non sabe ninguén é que ás veces, bótoa tanto de menos que non teño acougo na cama. Abro a porta da casa, tras poñer as botas de neve e o plumífero. Se esquezo o gorro, o frío ártico despexa as miñas fosas nasais, e sobe ata o cerebro. E se non podo coa pena, esa que hai tres meses e nove días que non me abandona, saco a pala do alpendre, e cavo na escuridade, xusto ao carón da árbore que máis lle gustaba, ata facer desaparecer a neve, o xeo, a carriza, a terra.

Ata que o rostro da miña Iria asoma, tan pálido, tan incorrupto. Entón bico as súas pálpebras, a punta do seu nariz e os seus beizos de pedra.

E murmuro baixiño «Galega, Galega, Galega».

 

Arantza Portabales. (San Sebastián, 1973). Gañadora do Premio de Novela por Entregas de La Voz con Sobrevivindo. Os seus últimos libros son Beleza vermella e A vida secreta de Úrsula Bass.