Narradora de oficio

Ramón Nicolás

CULTURA

Xulio GilXerais

A escritora confiaba na linguaxe poética para expresarse de xeito literario, pero tamén procura unha voz nas súas prosas de ficción

17 may 2021 . Actualizado a las 08:42 h.

Que Xela Arias confiaba ou acreditaba na linguaxe poética como a máis acaída, como o seu medio máis natural para expresarse literariamente e para revelarnos a súa visión do mundo e da vida -porque diso escribía-, resulta incontestable. Con todo, tamén o é o feito de que nas súas páxinas da narrativa de ficción, desde as primeiras tentativas ata os seus derradeiros textos, alenta unha voz que, como é natural, procura o seu sitio e dialoga tamén coa estética transgresora tan manifesta na súa obra poética.

As orixes

Ben coñecido resulta que a protagonista do Día das Letras foi unha letraferida desde moi nova. É indiscutible que nela influíu non pouco o ambiente familiar en que medrou sempre abeirado ao mundo dos libros. Cónstanos mesmo a existencia dun corpus textual, ideado con nove e dez anos baixo o obxectivo de participar nun concurso escolar que evidencia, alén da súa precocidade creativa e do manexo máis que solvente da lingua galega, un uso sorprendente das técnicas narrativas e descritivas alén da intención, moi patente nalgúns textos, de fuxir dos límites dunha redacción escolar, isto é, de procurar sempre algo máis que ben podía ser imaxinar un conto para o que apelaba, como non podía ser doutro xeito, á imaxinación e á fantasía. Xela Arias escribía xa daquela -confésao nunha entrevista- contos moi pequeniños «dunha cuartilla ou menos» que o seu pai, sabémolo por memoria dun familiar, mecanografaba sempre.

Dun ou doutro xeito, a creación dun mundo imaxinario notable pódese advertir no relato galardoado pola Asociación Cultural O Facho, en 1973, cando ela contaba con once anos, baixo o título de A fraga dos paxaros faladores e a fraga leopardicia. Primeiro premio na sección Contos de nenos, nesta peza xa deixa probas, nun texto de filiación fantástica, da querenza polo mundo animal e a tendencia a dinamitar a fala, isto é, ao xogo co significado e o significante das palabras que máis adiante se convertería nunha verdadeira marca de autora.

Consérvanse, cando menos, dúas entrevistas que xerou este tema: en ámbalas dúas entende o galardón como un estímulo, fai unha defensa inopinada da lingua galega e da importancia de escribir ben nela, amósase autoesixente -«non me gustou nada, nada», afirma- e mesmo, nunha delas, é quen de crear no tempo da entrevista outro relato fantástico que a entrevistadora reproduce.

Anos despois

En 1986 publica nun xornal Por anticipado recaída dun mal que impide o voo: un texto cheo de compromiso onde un maltratador protagoniza o relato, ollado desde unha perspectiva que conxuga unha visión externa e outra próxima á voz narrativa, configurando un horizonte de expectativas esixente e rompedor. A el habería que engadir Que si, que si, publicado en 1990 naquel volume titulado Contos eróticos. Elas (Edicións Xerais) que foi, ao que sei, o derradeiro texto deste xénero que decidiu dar a luz e que presenta evidentes elementos de conexión coa súa estética literaria.

Tivo que ser este mesmo ano cando puidemos acceder á mostra, ata o de agora, máis extensa do seu quefacer narrativo como testemuña Non te amola!, que conta con dúas edicións da man de Galaxia e do Consello da Cultura Galega, esta última cun suxestivo limiar a cargo de Ana Iglesias. É este un libro que se achega desde a sinxeleza e a espontaneidade ao universo vivencial que Xela Arias coñeceu desde que naceu ata que abandonou, xunto coa súa familia, a Granxa Barreiros para vivir na cidade de Vigo. Nesta narración, sen esquecer o humor e a ironía, afonda na memoria para rescatar presenzas familiares e o mundo dos libros. En definitiva, confesa como era o seu mundo nunha época de aprendizaxe onde comezou a chamar as cousas polo seu nome, algo que non esqueceu nin traizoou nunca.