Xiao Berlai confirma en «Cas Berlai» a solidez da súa andaina en solitario
31 ene 2021 . Actualizado a las 05:00 h.Xiao Berlai vén de sacar á rúa o seu segundo disco, Cas Berlai, un traballo froito dos días do confinamento polo covid-19 e que ten un nidio arrecendo doméstico. Non só está feito na calor do fogar senón que lle canta á casa -nalgunhas zonas de Galicia o termo cas antepónselle ao apelido ou alcume da familia para nomear a casa- como espazo vital central e lugar de acollida, ata realizar un retranqueiro percorrido por cada estanza, o cuarto, o corredor, o baño, a sala...
Se o seu álbum de debut, Desconhecido, era agre e duro, Cas Berlai é distinto -aínda con momentos crus como Lista da compra [da viúva], sobre un poema de Emma Pedreira-: «Ten máis luz, espazo, respira mellor, porque é máis acústico». Baixa da escena roqueira e móvese nunha paleta máis doce, con toques jazzísticos. Para tal empresa apóiase no trío do contrabaixista Pablo Sanmamed, co pianista Iago Mouriño e o baterista Bruno Couceiro.
«Buscaba esa sonoridade vitalista, que deixase entrar o ar, porque a miña casa en Rois é aberta, o salón ten unha cristaleira que dá a un val precioso... Interesábame contar como, nunha hora na que para moita xente a casa tivo que resultar pesada, eu tiven o privilexio de vivir o pechamento na aldea, dun modo menos ríxido, arrodeado de persoas queridas, miña compañeira e meu fillo. O amor de parella é importante, e teño a fortuna de que estou moi feliz. Loxicamente cántolle a iso». Pasados recorrentes e futuros soñados coinciden nese presente que é cas Berlai. Trátase dunha mensaxe ao corazón, un eloxio da rutina, da beleza do cotiá, unha beleza, incide, que ás veces abrolla no cimento.
A súa experiencia do enclaustramento da pandemia, explica, non foi tan diferente de cando era neno na aldea luguesa de Zolle -tanto que o título homenaxea aquela casa dos seus avós, cas Berlai, aínda que el vive desde hai dez anos no concello coruñés de Rois-, podendo saír ao monte, á horta, a atender os bechos...
Berlai non é invento que Giao Rodrigues (Zolle, Guntín, 1978) quitara da manga. Foi un proceso lento, natural. Porque a música está nel desde pequeno. Trasladada a familia a Santiago, sendo un rapaz de catro anos, deseguida comezou o seu paso polo conservatorio, onde completou os longos estudos de guitarra e composición clásicas -ao tempo que cursaba maxisterio en educación musical-. Dese tempo garda na memoria as arduas horas dedicadas aos exercicios de dixitación, a Bach, Heitor Villa-Lobos, Leo Brouwer... e aínda moito peor, di, ¡Sor! De feito, lembra, coqueteaba coa mandolina para desestresarse dese esforzo tan técnico. «Mentres a guitarra clásica tócala cos dedos, na mandolina usas púa, o que xa te aproxima máis a outro estilo de músicas. E saía así desa sensación de sentirme un reprodutor de partituras», subliña.
Aquel labor foi consolidando o seu carácter artístico, que eclosionou coa súa chegada a Fía na Roca. Contaba 17 anos cando desembarcou na banda folk. E xa non parou. Despois viñeron Vai Trío, Pesdelán e abondosas colaboracións como tañedor de guitarra e mandolina, arreglista e compositor. Unha ampla e meditada traxectoria instrumental.
«Outra dimensión»
Mentres, outra devoción, a da poesía, ía asentando nel até confluír coa música. «Sempre fun persoa moi inqueda na lectura de poesía. E entendo que a poesía musicada ten un punto diferente, dálle outra dimensión á letra. É unha arte distinta, incluso ilumina novos matices e significados». Cando universitario en Compostela, gustaba de asistir a quedadas e recitais poéticos de xoves valores, aos que acompañaba á guitarra. Foi cousa orgánica, unha medra interna, calada, pero agromou de socato.
Música e poesía converxeron no 2015 en Berlai, o seu proxecto en solitario. E o poeta punkarra que agochaba dentro de si soltouse a cantar. «Si, atrevinme, combinei ambas facetas», di. Nas súas letras, confesa, sempre hai unha tintura punk. «Sospeito que é influencia do meu avó, home directo. Gústame ser un chisco maleducado cando se require, aínda que sei que é un problema para achegar á xente. Non é algo que me preocupe, quita unha parte de público, seino, pero ao final eu son así. Buscar produtos máis asépticos ou aquelados non vai comigo. Non é dicir nada malo de ninguén, pero eu podería facer moitos temas infantís, que se pode vivir ben deles porque hai demanda. Certo é que canta máis xente te escoite mellor, pero non por iso vou mudar a miña forma de ser», advirte o músico.
Un canto á dignidade da vida rural, sen tópicos nin adubos
Berlai, di, xestouse con Quem pudera ter sido…? Foi no 2012, ao volver do enterro do seu tío Alfonso. «Souben cousas do seu pasado, sobre como vivía, en soidade. Cheguei á casa, e a necesidade de cantarlle foi como un latexo. Compuxen un tema con letra propia e nunha onda que nunca transitara. Escoito moita música, folk, jazz, rock..., e eu non me pecho a ningún estilo. Quedou gardado, aínda estaba en Fía na Roca. Tempo despois volvín tocalo e cantalo. Eu nunca estudara canto, pero boteime a cantar», lembra.
Agora, apunta, dedicoulle tempo ao estudo. En Cas Berlai nótase unha evolución na voz, asegura, para admitir que o outro disco fora máis urxente, e que aquela espontaneidade vocal favorecía a frescura «de largarse para adiante sen importar nada». En Desconhecido, protexíase detrás do seu tío, agora, saca a roupa e mergúllase: «Íspome. Abro a miña privacidade, a casa, convido a pasar e conto cousas íntimas. Non sabería facer música insincera, nunca me puxen nin me interesa».
E que é o que conta Cas Berlai? Hai no disco un canto á dignidade da vida rural, corrobora, pero cre que «é moi difícil explicalo sen que soe tópico» e prefire deixar ceibes as interpretacións. Pero élle relevante dicir que non persegue a face bucólica da aldea, da que fuxe xa desde as propias letras e o deseño do álbum: «Unha casa sen paredes, ao lado duns silos, dunhas acacias que che quitan o horizonte... Procuro un medio rural real, sen adubos, que tampouco quere ser unha crítica. A aldea é a miña decisión vital, pero non desbota outras opcións dos demais. Incluso a etapa que vivín en Santiago pasaba medio ano en Zolle, botando unha man aos avós co gando e o labor. Gústame ademais axudar a ter unha natureza mellor, que non sexa unha industria soamente, aínda que non nego a parte económica que pode ter». De igual forma acepta o feísmo, o galpón, o ladrillo sen recebar co que xoga o lego da portada do disco. «É preferible tirar e ir mercar un moi bonito? Que pasa se a reutilización xorde dunha necesidade? É verdade que non faría certas cousas na miña finca, pero non me considero en posesión dunha verdade superior a de outra persoa que colle e o fai».
Co seu indie rururbano, a andaina en solitario de Berlai é unha sólida baza do pop galego. O seu terceiro disco, Estampas galegas, está xa en posprodución.