Chamábame míster e a última vez que nos vimos faloume con ilusión das mazás de Tebra. Era un intelectual honesto e lúcido. Fixo a man -e cando digo a man, quero dicir literalmente a man- o Dicionario Galego-Castelán co que todos aprendemos a querer aínda máis esta lingua pola que el e a súa xeración se xogaron -tamén literalmente- o pescozo. Aquí está, na mesa, xunto a teclado. O dicionario vermello de Galaxia, que na primeira páxina leva escrito o meu nome e o curso no que ía cando miña nai mo comprou: sexto A.
Coincidía con el nas cousas da Real Academia Galega e da cultura, e durante moitos anos tiven a fortuna de colocar nestas páxinas a súa Soleira, unha peza que cada luns nos facía remexer mentres a devorábamos. Era a súa unha columna como deberían ser todas as columnas: directa, precisa e de engrenaxe minuciosa. El, que tanto sabía de cultivar a terra, araba así o noso idioma. O mesmo sementaba as palabras no dicionario que podaba adxectivos de máis nestes artigos que tanto botamos xa de menos.
En xaneiro mandoume a casa a súa última publicación, a reedición de A ilusión da esperanza. Dúas palabras moi súas. Eu quedara en enviarlle a Policarpo Sanz o meu novo libro, que anda detido en boxes, pero xa non vai poder ser.
Non deixaba que lle chamara mestre, e, a cambio, ofrecíase como vello amigo. Era un ser descaradamente libre porque gañara, día a día, o dereito a facer o que lle petaba.
Eu, que son dos que intentan aprender dos que saben, quixera ser quen de merecer o privilexio da súa amizade. Así que de todas as cousas que me ensinou, quedo co seu costume de despedirse cunha frase marabillosa, inzada desa ilusión e esa esperanza que tanto ben nos fan nestes días de ausencias. «Estou tratando de impoñer esta fórmula de cortesía a todos os meus amigos, e paréceme que vou ter éxito», contábame.
Porque Xosé Luís Franco Grande sempre remataba as conversas, as cartas, os correos electrónicos, cun luminoso: «E que cante o merlo» que prendía a luz da primavera entre as palabras.
Cantará o merlo e sempre recordaremos ao vello amigo.