Co paso dos meses, o inglés xa non viña con traxe, pero seguía a pagar nun sobre con cartos de máis e aroma a limón prematuro. Para disimular as súas frecuentes visitas finxía aloumiños de namorado, e musitaba as palabras precisas no oído da miña nai, non declarada viúva.
«Non hai nada mellor que un escándalo para tapar un segredo», dicía, e así deixaba instrucións cada vez máis precisas acompañadas de datas e lugares.
Eu contemplaba esa relación como o que era, coma un romance de tremoia mal tapado á mantenta, e non sentía preocupación ningunha polo que se puidera pensar na vila. Foi só co paso dos anos cando caín na conta do risco absurdo que a miña nai asumía por cubrir a estraña amizade que o Formigillo e mais eu mantiñamos co saxón.
Naquela época o adulterio era un delito, do mesmo modo que por desgraza segue a selo en moitos países da nosa contorna. Así que, á parte de ir ao inferno, a miña nai compraba cada semana billetes para a tómbola macabra que administraba a Garda Civil. Non era raro que, incitada polas homilías nacional-moralistas, e confirmada polas canfurnadas das vellas na porta da igrexa, a benemérita fixese rexistros nas casas das viúvas que non ían a misa. Algunhas das mulleres eran seleccionadas polos chismes das beatas, pero tamén había outras, especialmente fermosas, que recibían unha visita por non atender con gracia aos cumpridos dalgún militar. Esa non era forma de tratar aos gardiáns da patria.
Tamén a miña nai recibiu tales honores nunha mañá solleira de xullo na que ela e o inglés agardaban ao meu atraque na porta da casa. Foi un cabo novo, nado en Valladolid, alto e delgado coma unha estacha. Seica o mozo, que levaba meses lonxe da casa, encaprichárase coa muller fermosa que aínda gardaba dentro a miña nai, e que tratara de abordala unha ducia de veces no adro. Ante os comentarios do militar, ela mantiña sempre a compostura, e aducía a unha inminente volta do seu marido. Con iso evitaba que os embates foran a maiores durante o curto e público traxecto que unía o templo coa porta da nosa casa. Co tempo, o de Pucela foi sabendo dos detalles da falta de meu pai e, canto máis indagaba, máis perdía a vergoña e o temor a que alguén o censurase. «Al fin y al cabo, es la mujer de un rojo». Tal era o Réxime.
Como non se atopara cadáver ningún, a miña nai non era viúva. Seguía casada cun home que non aparecía, polo que lle estaba vetado refacer a súa vida, de querer que fose así. E como era a muller dun covarde comunista, estaba tacitamente sentenciada á indefensión cando se lle antollaba a un bardallas calquera, parapetado tras unha canga e unhas setas.
Eu nunca souben do incidente en profundidade, nin a miña nai, hermética e infranqueable para certos asuntos, soltou detalle ningún que me puidera perturbar ou comprometer. Disque o cabo, tras unha longa e infrutuosa camiñada de domingo ao redor da igrexa de Panxón, entoleceu de celos cando a achou co inglés compartindo sorrisos a través da cancela, e amentou de forma reiterada ao meu pai e os seus posibles paradoiros; acusou á miña nai de traidora colaboracionista e ao inglés de diaño, masón e conspirador. Debeu estar alí un bo rato de pe, baixo o sol de xullo e as inxurias das gaivotas. Cando o Formigillo e mais eu chegamos a porto, el xa marchara, contan que empapado en suor e algo mareado pola intensa calor do mediodía. Souben del unha semana despois, cando as mariscadoras de a pé o atoparon tombado boca abaixo, enleado no argazo, por entre as rochas da praia da Madorra.
RESUMO
Segundo avanza a Guerra Mundial, o número de travesías aumenta, e o adolescente perfecciona o proceso de rescatar xente na terra e entregala aos mercantes negros no medio do mar. Ao mesmo tempo avanza na reflexión sobre os motivos dos que foxen, e acaba por ter pesadelos onde un home-caveira, dirixe aos soldados que a tanta xente empurran á desesperación. Nun deses soños, o home míralle aos ollos coma se o coñecera.