O manuscrito inédito de «De catro a catro» publícase en edición facsímile

Tamara Montero
tamara montero SANTIAGO / LA VOZ

CULTURA

Xoán A. Soler

A edición, que correu a cargo do profesor Anxo Tarrío, respecta o caderno orixinal

09 mar 2017 . Actualizado a las 05:00 h.

Pasaron 89 anos dende que Manuel Antonio lle entregou a Ánxel Casal un feixe de follas sen data dun diario de a bordo. Ían xuntas, escritas con letra pulcra nun caderno de contabilidade. Un caderno de contabilidade que a nai do poeta gardou. Que entregou a Domingo García-Sabell. Que logo custodiou a súa filla Teresa, que o puxo a disposición de Anxo Tarrío. E que agora é propiedade de todos. Dos que queiran pasar amodo as follas do manuscrito que abriu a literatura galega á vangarda europea. Que queiran pasar o dedo sobre as frases riscadas polo poeta. E reler, do puño de Manuel Antonio, que fomos quedando sós, o mar, o barco e mais nós.

O selo Alvarellos, xunto co Consorcio de Santiago, vén de publicar a edición facsímile dese caderno de contabilidade que gardaba unha presada dos mellores versos que deu a literatura deste país. Bogaron no mesmo pailebote dous vellos coñecidos. Anxo Tarrío, catedrático da Universidade de Santiago, e Henrique Alvarellos, que alá polo ano 1990 sentou nas aulas do primeiro para tomar apuntes sobre o mesmo De catro a catro que hoxe edita. Onte rescatou desas notas de Literatura Galega II cinco ideas coas que o profesor Tarrío abría os ollos de rapaces de 19 anos na praza de Mazarelos: Convén comprender as vangardas europeas para abarcar a obra de Manuel Antonio; a palabra non se nomea, suxire; Manuel Antonio é, con Álvaro Cunqueiro, o verdadeiro introdutor en Galicia da vangarda de toda Europa; en De catro a catro o mar semella un cárcere onde o poeta vive unha íntima clausura contemplativa; Manuel Antonio actúa como un gramático do universo, pois descodifica os actos diarios da natureza. E a última: o poeta despréndese do peso dos reloxos, fai do tempo linguaxe, imaxe. Perdido no eu, a voz poética vai cara ao mar na busca da propia identidade. É a culminación do extravío existencial.

Foi Tarrío quen insistiu en editar o manuscrito en edición facsímile. Para iso contou coa axuda do Servizo de Publicacións da Universidade de Santiago que dirixe, cousas do destino, outro antigo alumno de Tarrío: Juan Blanco Valdés, que sabía tratar coa delicadeza necesaria ese caderno de tapas azuis e lombo beixe que os García-Sabell gardaran tanto tempo e tan ben. Encargouse de escanear cada páxina da libretiña de Manuel Antonio. Igual que fixera antes co manuscrito orixinal d’Os Eidos, do poeta do Courel, Uxío Novoneyra. Saía do prelo hai un par de meses a edición dun achado documental [o caderno de Antonio] cualificado de alfaia pola crítica. Un texto que naquela primeira edición dunha casa Nós aínda asentada na Coruña, pero a piques de viaxar ata o número 15 da santiaguesa rúa do Vilar, foi ilustrado por outro grande nome da cultura galega, co que se vencellou o poeta rianxeiro nas rúas de Compostela: Carlos Maside. En marzo de 1928 se desculpaba o pintor por ter tardado tanto en enviarlle os debuxos. «Agora non faltaba máis senón -dicía- que chegaran demasiado tarde ou que non che gustaran».