África López: «Gústanme as mulleres que chegaron lonxe cando era tan difícil chegar»

Todo estaba aí, nas bibliotecas coruñesas. África López Souto (A Coruña, 1966) pasou centos de horas mergullada entre libros para rescatar da invisibilidade ás mulleres máis valentes e valiosas da nosa historia. O resultado son 360 páxinas que se presentan este luns, ás sete da tarde, no Ágora da Coruña: Mulleres que (nos) dan que pensar (Editorial Galaxia).

-Como foi a travesía?

-Empecei a navegar no século IV coa peregrina Exeria e reflexiono sobre a dificultade das mulleres para acceder ós ámbitos deportivos. Sempre se nos supuxo pasivas.

-Foi a primeira peregrina da historia?

-Foi a primeira galega da que temos noticia en escribir sobre a súa peregrinación. O obxectivo é sacar á luz mulleres para que se coñezan e as integremos nos nosos coñecementos.

-Cal lle deu máis que pensar?

-A futbolista Irene González, que tivo un equipo de fútbol mixto na Coruña, do que ela era capitá. Viviu pouco tempo porque morreu de turbeculose moi nova, pero chegou a ser moi famosa. E sen ser deportista, a primeira almiranta Isabel Barreto.

-Tamén hai moito que visibilizar no mundo da ciencia.

-Por iso saco a científicas como a oceanógrafa Ángeles Alvariño, a matemática María Wonenburger ou a astrónoma Antonia Ferrín, que non está dabondo recoñecida. Falo tamén da innovación pedagóxica, con María Barbeito, e de Isabel Zendal.

-Que merece capítulo aparte.

-Levou a vacina da varíola a Filipinas, sendo unha das primeiras enfermeiras internacionais. Adiántase no tema da cooperación internacional, é moi profesional en todo o que fai. Gústanme as mulleres que chegaron tan lonxe en tempos nos que era moi difícil chegar.

-Nótase que a admira.

-Admiro ás mulleres que dan máis importancia ao ámbito profesional que ó doméstico.

-Ademais da intelectualidade, fai homenaxe ás traballadoras.

-Si, falo das mariscadoras, das redeiras e das leiteiras, pero tamén das cigarreiras da Coruña e das tecedeiras de Vilasantar.

-Con tal cantidade de datos, foi tediosa a documentación?

-Lin moito. A maior parte da bibliografía saqueina de bibliotecas coruñesas, da de Estudios Locais, da do Ágora… Utilicei bastantes fontes.

-Non hai sitio para os homes no seu libro?

-Si, ao final falo das novas masculinidades. Son os homes que, dende o Renacemento, se amosan como feministas, aínda que non utilizan esa palabra.

-É unha feminista optimista?

-As novas xeracións non parten de cero á hora de pensar en referentes femininos. Houbo moitas mulleres destacadas en todo o mundo, pero as súas obras tenderon a quedar moito máis ocultas que as dos homes.

-Cal é a conclusión?

-A botella pode verse medio chea e medio baleira. Os avances son grandes, pero non todo é para botar foguetes porque tamén se dan pasos para atrás. Hai unha onda reaccionaria dicindo cousas como que non existe violencia machista ou que as mulleres xa o temos todo conseguido. A nivel legal, si, pero na práctica segue a haber discriminacións e seguimos en desventaxa. Queda moito por facer!

«Teño alumnos que me preguntan se eles tamén poden ser feministas»

África López Souto xa escribira libros sobre Simone de Beauvoir e Concepción Arenal (Editorial Baía), pero agora acaba de lanzarse polo mar do feminismo galego cunha escolma de mulleres pioneiras e loitadoras. A historia de Coruña está chea de grandes mulleres que non son moi coñecidas.

-Como xurdiu a idea do libro?

-Foi unha proposta do editor Francisco Castro. Cando mo dixo, iluminóuseme a cara. Eu tiña investigado bastante sobre mulleres e sempre defendín a necesidade de facer máis públicas ás nosas referentes femininas.

-É profesora de filosofía e escribe sobre mulleres. O feminismo hai que tomalo con moita filosofía?

-Totalmente, hai que tomalo con moita filosofía, sen presa pero sen pausa. Pero mulleres e homes, ¡eh! O feminismo é cousa de todos.

-Algúns pensan que vai contra eles.

-E están á defensiva. Teño alumnos que me preguntan se eles tamén poden ser feministas. Pois claro que si!

-Falta sentido do humor no feminismo?

-Si, estou de acordo. É importante o diálogo cos homes e coas persoas que non son feministas. Ás veces, fai falta desdramatizar, rir e falar as cousas con calma. E falar doutros temas!

-Pensa que pode acabar rompendo de tanto usalo?

-Gustaríame non ter que darlle tantas voltas a como as mulleres nos condiciona o feito de ser mulleres e poder pensar noutros temas, pero iso segue a ser así. O feito de ser mulleres nos condiciona ás veces positivamente, pero moitas outras, negativamente, por todos eses valores que están asentados de forma moi profunda e non consciente na sociedade.

Traxectoria profesional: Profesora de Filosofía no IES Urbano Lugrís, é autora de libros sobre Simone de Beauvoir e Concepción Arenal, da editorial Baía.

Nome viaxeiro: De pequena era moi afeccionada á literatura de aventuras, pero puxéronlle África pola súa nai e pola súa avoa.

Un reto: Sempre defendeu a necesidade de facer máis públicas ás nosas referentes femininas.

---

---

---