Rocío Castro Ameijeiras: «Cando oían un coche, os nenos saían correndo a ver. Aos 15 días, eu tamén»

Cristina Viu Gomila
Cristina Viu CARBALLO / LA VOZ

MALPICA DE BERGANTIÑOS

BASILIO BELLO

Treinta años de maestra en Cerqueda dan para mucho, aunque para anécdotas es más prolijo un destino de montaña, como Piornedo de Ancares

08 sep 2018 . Actualizado a las 05:00 h.

Rosario Castro (Malpica, 1950) comenzó su educación en la escuela pública, pero duró poco allí. «Nuns meses houbo cinco mestres, a titular, a substituta, a filla da titular, a criada e unha señora que sabía algo, pero non sei se sería profesora». Su madre la mandó entonces a la privada, a don Pepe do café. José Villar daba clases en una cafetería por las mañanas, cuando el local estaba cerrado y por las tarde, cuando abría, se trasladaban todos a una habitación trasera. «Eramos moitísimos e ían las niñas bien de Malpica. Era un profesor extraordinario», recuerda Rosario. Allí, en un centro para niños y niñas y sin apenas libros, la futura docente se preparó para ir al instituto en A Coruña, aunque su madre finalmente la mandó interna a las Josefinas. Tenía 9 años.

«Cando es nena es nena, pero cando te fas maior ves cousas. Eu era unha das que pagaban, pero había outras, unha especie de grupo de gratuidade, que limpaban, varrían e recollían o comedor e despois ían a clase con nós. Moitas viñan da zona de Carballo e case todas acababan no noviciado».

El padre de Rosario se fue a América cuando ella tenía 8 meses y nunca regresó, por eso, aunque ella quería ser médico su madre decidió que le pagaría una carrera corta, porque no estaba segura de poder mantener unos estudios demasiados largos.

El primer trabajo fue en Malpica, de sustituta, con apenas 18 años y alumnos de 9 o 10. «O primeiro día tiven que subir á mesa do profesor. Houbo una pequena rebeldía. Un profesor veu e deulle un tortazo a un neno tan forte que ata eu me estremecín», recuerda. Fue su única experiencia como docente en su pueblo. A pesar de que pudo hacerlo, nunca quiso volver, «non quero problemas».

Sin embargo, lo que más la marcó fueron sus destinos en Lugo. Tenía poco más de 20 años cuando conoció a su marido en Navia de Suarna y en el 73 fue destinada a Piornedo de Ancares.

«Non había luz nin auga e o desvío da estrada eran case que vinte quilómetros de macadam. Había 18 nenos e todos estaban desexando cumprir os 14 para marchar para Barcelona. Tiraban uns polos outros, collía o certificado de escolaridade e adeus», recuerda. Ese curso fue «terrorífico», sobre todo durante el invierno, cuando quedaba cerrado por la nieve. «Unha vez á semana viña o panadeiro, menos no inverno. Non se preocupe dixéronme os veciños, a casa que coce fai o bolo para a mestra. Para non gastar leña, porque non sabían o que podía durar a neve, unha casa cocía o pan de todos e ían cambiado. Colaboraban moito», explica. Pero la soledad de la montaña no era precisamente agradable. «Cando oían un coche e se oía 10 quilómetros antes de que chegada, os nenos saían correndo a ver, desesperados, non había quen os parara. Aos quince días eu saía tamén, ás veces a primeira», señala. Solo fue capaz de regresar de visita hace dos años. No quería ir, «non vaia a ser unha nevada en agosto e que quedemos alí», dice medio en broma.

Tras Baíñas, del 74 al 79, llegó Leduzo, en Cerqueda. Después de acabar el primer curso se casó. «Eu era señorita a ao ano seguínte chamábanme doña», explica. Esa escuela cerró (primero una parte y después otra) y ella fue a Aldeola, que no aguantó mucho, por lo que acabó en Vilanova, desaparecida en cuanto se jubiló a los 60.

«Gardaba os papeis de prata de paquetes e chocolatinas para facer estreliñas»

Cuando cerró la escuela de Leduzo Rosario llevaba 20 años de maestra allí. «O traslado foi como unha mudanza porque era como a miña casa. Acumulei de todo porque cando cheguei non había nada. Cando xa estaba en Aldeola houbo un concurso de postais de Nadal e nós fixemos unhas que se abrían e eran como unha ventaniña. Miñas compañeiras preguntaron de onde collera o papeliño transparente. Gardaba o dos ramos de flores. Foi unha costume que me quedou dos primeiros anos. Xuntaba os papeis de prata de paquetes das chocolatinas para facer estreliñas. Tiven que recoller toda unha vida de Diógenes», señala.

Recuerda que la inspectora se asombraba de que no pidiera el traslado para Malpica o para A Coruña, el destino más deseado. «No Nadal, Antroido e vacacions faciamos xa en Leduzo unha comida co que traían. Traían os nenos os avós ou as nais. As de aí eran maiores. Os nenos de tres anos que tiña eu tiñan moitos irmans, eran fillos da volta da tarde, pero en Aldeola eran novas y nas festas xa elas preparaban todo e quedaban elas na comida. Ese día acababamos ás sete da tarde ou máis e as miñas compañeiras preguntábanse por que estaba tanto tempo, elas que xa tiñan o coche acendido para ir á Coruña. Non hay moitos mestres que vivan onde dan clase», señala.

Reconoce que uno de los motivos de su jubilación fueron los ordenadores. «Tíñalle medo, non quero estar nun sitio onde teño que ensinar o que non sei», reconoce y recuerda como han cambiado las cosas. «Yo voy a pedir la baja por maternidad y esta señorita me va a sustituir», fue lo que dijo una maestra de Agualada en la delegación de A Coruña. Así logro Rosario su segundo trabajo.