Na media tarde do último venres de abril, sorpréndete no medio da ponte de Pazos de Coroño o canto dun galo que sae da horta de José de Ordenario. Deseguido, respóndelle outro desde Teaño e aínda outro desde máis lonxe, talvez desde as casas de A Feosa. E vas e recordas: cando eramos rapaces, o canto que primeiro se escoitaba era o do galo da Carballa, que talvez xa era a resposta para o dos Lavandeira, e despois viña o da Devesa ou o das Barreiras. Cando soaban os do Souto, nese intre, a luz xa permitía divisar a figura de dous homes camiñando cara ao peirao do Bodión. Isto ocorría uns poucos segundos antes de que os dous veciños se atoparan no cruzamento da casa do señor Claudio e da señora Ramona, que desde que vivía na beira do mar arrastraba na mirada a nostalxia dos montes e do val de Cures.
Baixando de Cures, na canle sombría do río que descende pola ferida aberta na terra de Ameán, tremen os bidueiros entre os pelouros do leito da corrente da auga. Adentrámonos polo estreito vieiro até que albiscamos a tripla fervenza que traza o caudal para sortear o desnivel da faldra do monte. Sentamos nunha laxe rebozada de suave mofo verde. Naquel sosegado recanto, dormen os fieitos e nós pechamos os ollos e miramos a tarde poboada de fontes solitarias. E sentimos o peso das sombras e o silencio que se arrimaba a nós por debaixo da música do río.
Logo escoitamos un trilo de palomas rucucu-cucucuu! Tarde apacible. Entón un forte movemento das ás de varias aves irrompeu na calma das horas. E nese instante, lembraches que cando rapaces na vosa aldea bebiades nas fontes da pobreza, e que vos tiña sen coidado que fose ou non potable a auga que delas brotaba: bebendo a auga dos mananciais precedérannos moitos nenos e maiores e nunca houbo percances graves. Por aqueles mesmos tempos, vindo desde Boiro para Sanmartiño, regresando da escola, entrabamos nas nosas casas co aroma dos camiños pegado nas roupas, pero tamén co sabor salgado da nosa suor untada nas nosas peles.
E un pouco máis tarde, xa de ruta pola valgada de Enseño, pensamos no mar da nosa tranquila enseada. E cremos que o noso non era un territorio de inhóspita invernía. O mar facía de termóstato e regulaba o aire do día e da noite. Non podiamos dicir que padecésemos un frío contundente, como tampouco pasabamos fame. Necesidade, si. Pois, coma do porco, da praia aproveitabámolo case todo, mesmo o que por aquel entón algúns rexeitaban ou menosprezaban e polo que agora moitos outros pagan un ril e parte doutro nos restaurantes de todo o país. Facíano tal coma hoxe en día fan outros con outras cousas: desprezan o que ignoran. Pero coma xa está escrito nos Evanxeos, «polos feitos os coñeceredes!».
E cando encarabamos o último tramo do percorrido, xa preto das fincas de Xarmea, albiscamos unha cousa máis da memoria dos días de paz da nosa morriñosa infancia. Recordades vellos compañeiros aquelas noites da alta primavera, cando nos xuntabamos debaixo dos currais que se estendían sobre a corredoira? Sentados no chan, recostados contra dos muros ou nos valados, falabamos das nosas insignificantes cousas ou planeabamos unha excursión a algunha horta de Brión. E parolabamos case en murmurios para respectar a marabilla nocturna que nos protexía. E ás veces gardabamos un silencio case absoluto. Permaneciamos nunha completa quietude até que escoitabamos as voces das nosas nais reclamándonos para ir durmir. Isto normalmente ocorría sobre a medianoite, cando comezaba a descender sobre as casas da aldea o frescor do mundo, do firmamento, do celeste.