Germán Labrador: «Man foi o cadáver do Nunca Máis e o trauma marcou o final da súa obra»

Marta López CARBALLO / LA VOZ

CORCUBIÓN

Catedrático na universidade americana de Princeton, o vigués participará nas xornadas Filosofía para Veraneantes, en Corcubión

01 ago 2021 . Actualizado a las 05:00 h.

O vigués Germán Labrador (1980), catedrático no departamento de Español e Portugués da Universidade de Princeton, será un dos poñentes do ciclo Filosofía para Veraneantes, que acadará a semana próxima a súa sétima edición baixo a organización da Universidade Cromática das Virtudes, en Corcubión. Labrador, con traballos sobre a historia literaria e cultural, os estudos da memoria, a poesía, as artes, os movementos sociais e a cultura urbana, falará durante a súa intervención do canteiro e escultor galego José Meijón. «Neopetroglifeiro», esculpía a pedra, escribindo e debuxando nela.

-José Meijón. Quen foi?

-Unha persoa de Marín que entraría dentro desa categoría de artista naïf, salvaxe. Mesmo foi considerado o tolo da vila. Durante corenta anos traballou na paisaxe da súa zona partindo da tradición dos petróglifos, pero modernizándoa no contexto do século XX. Fixo unha obra escultórica inmensa e dende unha posición en teoría marxinalizada. Moitas das súas inscricións teñen un claro sustrato político, referíndose aos símbolos da ditadura e ás novas institucións que se crean en Marín. El fai seu ese desgarro e escribe pola paisaxe da bisbarra unha sorte de texto colectivo, un berro. E conforme a paisaxe vai sufrindo intervencións salvaxes, as súas creacións vanse movendo tamén.

-Como se traerían ao presente?

-Simplemente con tomar conciencia delas, visibilizalas, inventarialas... Coidalas, en definitiva, porque están fóra da historia. Estando na paisaxe, formando parte dela, ninguén as ve.

-En Camelle tivemos a Man, outro artista que deixou unha fonda pegada no territorio no que habitou e creou arte.

-É que Man é un moi bo caso de estudo, e entraría tamén nesa categoría de artistas no límite do lexible e fóra dos sistemas de lexitimación da cultura, que é o que para min fan as súas obras tan interesantes. Son obras que conectan cunha determinada comprensión da paisaxe.

Se Meijón buscaba que a súa obra estivese vixente durante anos, no caso de Man de Camelle é xustamente o contrario, pois facía intervencións na paisaxe que xa pola súa natureza tiñan que ser efémeras, porque xogaba cos tempos do medio natural. É un museo que está permanentemente facéndose e desfacéndose.

No caso do artista de Camelle, a súa historia ten moita carga política, porque se converte no cadáver do Nunca Máis. Se o trauma é o comezo da obra de Meijón, para Man é o final. É moi interesante e creo que son artistas que se poden entender xuntos, pese a ser de xeracións diferentes.

-Dalgún xeito estes artistas acabaron por representar ao territorio no que habitaron.

-Si, no caso de Man está máis recoñecido e tamén é certo que el tiña o elemento da estranxeiría, que o protexía, digamos, do estigma da loucura. Con Meijón non tiveron esa deferencia.

«Hai moito medo á vida pospandémica»

Non se pode agardar, afirma Germán, por unha declaración «oficial» de final da epidemia.

-Como se viviu esta pandemia por terras americanas?

-Pois son sociedades moi diferentes e creo que esas diferenzas se reflectiron na xestión da crise sanitaria. En Estados Unidos tomáronse medidas máis radicais antes que en Europa -de feito, a miña universidade pechou dúas semanas antes do confinamento en España- e a mobilización de vacinas foi espectacular, pese a que hai un movemento importante de resistencia a elas, pero medidas como a máscara en espazos públicos nin as consideraron.

Aquí, o sometemento á información estivo moito máis centralizado, cun único discurso sobre a epidemia, mentres que alí había variedade de posturas e moi disparatadas, como a do expresidente Trump recomendando beber lixivia. E o peor é que a xente facíao! Aquí, aínda que viñese Feijoo dicir iso, non creo que a ninguén se lle ocorrese.

-Cre que despois deste contexto pandémico haberá cambios sociais importantes? Falouse xa de explosións culturais e sexuais.

-En outono organicei cos meus alumnos de Princeton un curso específico no que analizamos casos previos de pandemias e todas tiñan un patrón común, que se declara un inicio, pero non un final. Así que non podemos estar agardando a que nos anuncien o final da epidemia porque non funciona así.

A segunda cuestión histórica que observamos é que estas situacións normalmente serven para acelerar procesos de cambio que estaban xa en marcha e que se aproveitan do contexto epidémico para facerse estruturais. É o caso do canal de Panamá, da guerra de Cuba ou da transformación das grandes urbes europeas. Neste último caso foron claves as pestes do século XIX Nesta crise que nos tocou, creo que as mutacións no traballo [telemático] viñeron para quedar.

A nivel emocional, efectivamente hai unha tensión larvada, pero creo que as respostas varían moito en función das xeracións. Teño claro que a máis nova vai ter unha explosión vital e cultural pospandémica, pero pregúntome ata que punto formas de relación e de proximidade física volverán ou non. Vas pola rúa e descobres que o 90 % da xente quere seguir levando máscaras e é que nos dá un pouco de medo ou preguiza saír da pandemia, porque xa é o malo coñecido. Hai moito medo á vida pospandémica.