Carballo: José Luis Comellas: unha paixón polo universo que naceu na súa infancia en Cee

O 23 de abril finou en Sevilla José Luís Comellas García-Llera, profesor emérito da Cátedra de Historia da Universidade de Sevilla e recoñecido astrónomo. Era neto do profesor, escritor e xornalista Manuel Comellas Coímbra, figura moi activa no Rexurdimento, e fillo de José Comellas Ruíz, profesor de Física e Química no Instituto Fernando Blanco entre os anos 1936 e 1941, traballo que compaxinou co de químico na Sociedade Española de Carburos Metálicos S.A., radicada en Cee. José Luís Comellas García-Llera nacera no Ferrol no 1928, e en outubro de 1936, con 8 anos, acompañou, xunto coa súa familia, ao seu pai a Cee, cursando primeiro e segundo de bacharelato nos cursos de 1939-40 e 1940-41 no instituto Fernando Blanco.

No 1941 o seu pai deixou de exercer como profesor en Cee e a familia trasládase a Ferrol, onde José Luís continúa estudos no Colexio Tirso de Molina. Licenciouse en Filosofía e Letras na Universidade de Santiago no 1951 obtendo o premio extraordinario fin de carreira e o premio Ourtvanhoff ao mellor estudante da Universidade. Doutorouse en Historia na Universidade Complutense de Madrid no ano 1953, e gañou por oposición a Cátedra de Historia de España Moderna e Contemporánea da Universidade de Sevilla no 1963.

A súa afección polo cosmos levouno a publicar numerosos libros, salientando entre todos eles a Guía del firmamento, que é considerada a biblia española dos afeccionados á astronomía. Destaca tamén o seu Catálogo de estrellas dobles, sendo Comellas descubridor de numerosas estrelas deste tipo. O 1 de marzo de 2008 unha serie de agrupacións astronómicas rendéronlle unha máis que merecida homenaxe na capital hispalense. Tiven o pracer de colaborar nese evento aportando información da súa infancia na nosa vila e varias fotografías do Cee da primeira metade de século XX. «La verdad es que es muy difícil intervenir después de todo lo que me acabáis de ofrecer y después de este extraordinario vídeo. No me explico cómo pudisteis llegar hasta Cee, por ejemplo, o como reconocisteis cosas de cuando era niño». Estas foron algunhas das emocionadas palabras pronunciadas ese día polo homenaxeado.

Foi na súa nenez en Cee onde recibiu o reclamo dos ceos. Como se dunha conxunción de astros se tratara, a mestura da situación xeográfica da nosa costa, onde os temporais son o pan de cada día (tocoulle vivir aquí a considerada máis profunda borrasca do século XX, acontecida os días 15 e 16 de febreiro de 1941), e a magnífica dotación de material científico dos gabinetes do Instituto Fernando Blanco, fixeron que se interesara polo comportamento do universo. A casa onde residiu, situada na Alameda, era o perfecto observatorio onde ollaba cada día o movemento do sol, aprendendo a diferenciar a tan curta idade os solsticios e os equinoccios, e sinalando diariamente a súa posición con marcas no chan de madeira.

Nesa época, como puiden saber, iniciou a lectura dun pequeno libro de Victoriano Ascarza titulado El cielo. Este feito, e mailo crecente interese por realizar as súas primeiras observacións, fixeron que o seu pai lle construíra uns anteollos cunha lente de 50 mm. e unha básica montura ecuatorial sobre un trípode de cámara fotográfica. Cando se trasladou a estudar a Santiago coñeceu a Ramon María Aller, director do observatorio que hoxe leva o seu nome, e onde foi instruído tecnicamente no estudo das estrelas dobres, campo no que foi un erudito. Este é un exemplo máis da enorme fortuna que tivo a nosa vila de contar cuns centros educativos como os tutelados pola Fundación Fernando Blanco dende finais do século XIX.