Lembramos. Houbo un ano cun día de abundante neve. Por aquel entón só tiñas 10 ou 11 anos. Atravesastes o monte seguindo o camiño dos carros. No alto de Curoto Pequeno, unha saba branca e brillante tapaba os outeiros do cumio. A charca de diante do muro de pedra do agro de Pizjuán estaba completamente xeada. Cuberta por un groso cristal de xeo por enriba da auga. Patinamos sobre ela e resistiu sen quebrar co peso dos nosos corpiños. Quecemos o frío.
Os piñeiros novos do agriño da vella señora a Carmona semellaban árbores de Nadal. Silencio e soidade acompañaron os vosos pasos dende o cruce dos Catro Camiños, por encima de Faldexín de Arriba, até as casiñas de Vista Alegre. A luz da mañá reflectíase no manto branco que vestía os sendeiros entre os piñeirais. Erades unhas pobres criaturas avanzando lentamente polo monte nevado. Sós. Sós até acadar a Fonte de San. Sós cando pasastes polo Lourido, pola ponte do Breiro, en Rebelar. Sós cando bruaron as vacas na penumbra das mornas cortes dos Bandaorrío. E sós subistes a costa da Aducil.
Tamén sós chegastes á escola. Ao patio do colexio Martín Gómez. No encontro cos outros compañeiros: ledicia e risos. E unha batalla campal de bólas de neve no Campo da Misión. Antes do tempo de lecer, na sala do centro escolar, o vello mestre don Eduardo dirixía a faena de preparar o leite en po para todos os alumnos. Tamén recibimos un cacho de queixo en lata. Todo regalo do Amigo Americano. Todo iso viña ben para librarnos de tanto frío. Aínda non sabiamos que era iso da calefacción. Nós quentabámonos nas fogueiras das nosas lareiras: leña miúda debaixo dunhas boas achas de piñeiro ou mellor de carballo. Aquel día pouco traballo lle demos ao señor Jesús o Perrachica, o coidador do xardín, que se estendía por un lado da nova Casa do Concello, e ficaba fronte do colexio. A neve acaparaba toda a nosa atención. Pero aínda así, visitamos a tenda da señora Carme a Maroña para mercar un bocadillo de queixo do noso.
Foi unha nevada de moita sona. A máis intensa da túa infancia. Tanto foi deste xeito que, dúas ou tres xornadas máis tarde, aínda permanecían os restos nos currunchos máis sombríos do campo de fútbol, onde o Barraña se enfrontaba co equipo de Santiago de Compostela. Naquela escuadra nosa militaban os tres irmáns Abelleira e Pepiño de Evangelina, todos de Ribeira, e o palmeirense Fernandito.
Aquel inefable día, cando escalamos a pronunciada pendente da horta até a eira, os outeiros dos Miñotos apareceron diante nosa coma se alguén descoñecido os pintase de cal. Mais non. Estaban tapizados coas folerpas caídas durante a noite e das que seguían caendo das mimosas e das puntas das pólas curvadas dos piñeiros e dos carballos. Cubertos desde a cabeza cun pobre saco, nós eramos uns ninguén naquel escenario fantástico, uns pobres demiños tremendo de frío. Pero estabamos contentos, cos músculos tensos e os ollos ben abertos, atentos a todo o que nos tiña regalado aquela mañá branca de inverno.
E recordas aquela xornada histórica cando estás sentando nun muro de Rebelar, na parte media alta do río Breiro, que arestora descende moi cantareiro cara á praia de Barraña. E foi entón cando de entre os amieiros, salgueiros, bieiteiros e canas, xurdiu unha voz que soltou paseniñamente pero con certa acritude isto: «Deixa de lembrar e de soñar, vello estúpido. Volve para a casa e fai algo útil». E respondícheslle: «Somos coma os canteiros do tempo. E podemos mirar cara a atrás, cara ao lugar de onde procedemos. E isto xa é algo útil, non cres?».