DENDE MONTEVIDEO | «Todos nos lembramos dela con emoción, case con devoción... coma se fose unha fonte de auga bendita e fósemos todos bautizados na súa pucharquiña»
28 ago 2021 . Actualizado a las 05:00 h.Na praza maior de Carballo hai unha fontiña que viste un traxe de noiva verde de un pequeno xardín. Semella un lugar enfeitizado, pero ninguén recorda que tivese acontecido alí nada que vala a pena. Pero os fillos de Carballo que andan polo mundo pensan na fontiña con melancolía. Todos nos lembramos dela con emoción, case con devoción... coma se fose unha fonte de auga bendita e fósemos todos bautizados na súa pucharquiña. É o lugar sagrado do pobo para románticos e morriñosos. Non fai moitos anos os veciños co vaso na man e o xornal baixo do brazo ían a buscar un pouquiño de auga entre o ridente falar das mozas en alto castelán á hora do solpor. É certo que a nosa auga pode compararse coa de Roma, de fama no mundo, clariña e espallante, como a que arrastra o noso Anllóns entre amieiros e carballos, onde todo é verdecer tenro e raiolante como unha ensalada onde picotean centos de merlos, de verderolos, millarengos e xílgaros que tecen oi seu balbordo no ceo azul da mañá bergantiñá. Cantan en riba do pobo, á beira da fonte, pombas brancas, negras, amareliñas que se desfollan no aire rexoubando da vella igrexa parroquial.
Ao redor da fontiña hai casas de galerías grises onde viven xentes que se lembran de canto ten acontecido na historia da vila, onde naceron e onde, sen présa, han de morrer.
Xaquín non era alto, nin baixo, nin mediano. Parecía una cousa pero era outra. Ao lado de un alto, era baixo, o lado de un baixo era alto. Non tiña parella. Semellaba que non sabía nada, pero facía citas filosóficas co crego don Venancio, un home nervioso, que falaba de présa, andaba a présa, sabía refráns e botaba sermóns moi axeitados fronte a un café onde xogaban, bebían e bardallaban os mozos. Nas parrillas da fonte, as mozas pousaban as sellas despois de enchelas no picho de ferro. Coa sella á cabeza unha tras outra marchaban en ringleira, faladoras e donairosas. Perante o día as mozas traballaban na casa, pero a hora da fonte era a hora do amor e ían peiteadas, co cabelo lustroso e a roupa limpa. Os mozos estaban á espera cunha rosa na boca.
Os mozos tiraban os seus requiebros por elevación e con estratexia envolvente. As mozas desviaban ese requebros:
-¡Ai, que feliz sería por sacarlle a sella da fonte a una moza que eu ben sei!
-Unha sella da fonte é boa de sacar. Non me fío dos homes. E voume que vén a noite
-Pois eu aínda vexo relucir o sol na túa cara.
-Que me vou a poñer tonta coas cousas que me dis!
E o mozo enchía a sella de auga e poñíalla na cabeza á moza como unha coroa de amor.
No segunda viaxe o mozo acompañaba á moza, e no terceiro xa se tuteaban. Pero cando o galán non caía ben, a moza cortaba de seco os voos do parrafeo:
-Grazas, pero non preciso axuda de miñocas. E se tes sede que cha apague outra.
O certo é que o Xaquín namorárase dunha rapaza. Era bonita, aínda que non fermosa: cara miúda, pelo longo, cintura estreita... Era aldeana pero vestía como as señoritas: zapato baixo, saia azul, camisa a cores. De pouca risa, mais cando sorría brillábanlle os ollos e iluminaba a praza. Xaquín gustaba dela, pero ela gustaba doutro. Xaquín falaba fino: o outro era un bardallas e dicía pecados feos. Pero o amor, xa se sabe.
Un día Xaquín botouse a ser galán ao redor da fontiña. Tremía, mesmo amarelecía. Perplexo e aturulado saíulle ao encontro, sacou a pucha e con ela na man faloulle con voz franquiña, de convalecente:
-¿Me permite?
-¿Que dis, anano de xardín?
-A sella!
-Tírate de aí que non podes con ela. Sácate de diante que te boto de cabeza na fonte.
Xaquín deuse conta que non era así como tiña que falarlle ás mozas, pero xa non había remedio. Pareceulle que os outros se estaban a rir del e coa cara vermella de vergoña non volveu mais…
Meses despois, Xaquín recibiu carta dun tío de Bos Aires, ¡e adeus a Carballo!
Marchou para América e dende entón só volve a Carballo dez ou quince días, cada dez ou quince anos.
No Mexillón Xaquín bebe cervexa fría ao lado da fiestra que dá á praza da vila. Dende alí ve a fontiña, mentres o cristal da ventá faille de espello. A fonte semella desprender un fume de saudade, mentres cos ollos fixos na praza Xaquín ve danzar sobre os tellados das casas a danza espallante das ausencias, como un reloxo de pedra na esfera verde da súa memoria.
