«No 1972 unha amiga pasoume Memorias dun neno labrego. Foi o meu primeiro libro en galego». Escribe Ramón Tasende, Moncho de Brañas
29 oct 2017 . Actualizado a las 05:00 h.Onte fun, outra vez, ó Picoto /para ver lonxe o monte Pedroso...
Así empeza o último poema de Andrés Marino, nado no lugar do Rieiro, na parroquia de Rial, Concello do Val de Dubra, en 1954. Na actualidade vive na rúa Gran Vía de Carballo, co nome de Ramón Tasende Pombo, Moncho de Brañas. A verdade é que a poesía e as viaxes son miradas á lus do mundo. Sobra falar que o Picoto é o cumio dun monte veciño, o Monte Castelo, e os seus ollos están sempre mirando a Santiago. O neno, Ramón Tasende, estudou cos frailes franciscanos un ano, en Castroverde, Zamora; e cinco en Hérbon, Padrón. No 1973 fixo COU en Carballo no Alfredo Brañas. Estivo un ano matriculado en Maxisterio en Santiago e, finalmente, fixo Informática en Vigo. Pero os ordenadores e o cobol non eran a súa vocación.
Recordo o ano de estudo en Santiago: foi un ano de moitas revoltas estudiantís. As clases de Maxisterio, a partires de Nadal, estiveron suspendidas. Polo medio, a mili en Córdoba, Sevilla, Tarifa. En Sevilla lembro nun cineclub a película Z, de Costa Gravas, e unha escena na que todo o público en pé aplaudía. Xamais vira cousa igual. No 1972 unha amiga pasoume o libro Memorias dun neno labrego. Foi o meu primeiro libro en galego. Despois, na mili, lin Sempre en Galiza: xa daquela se consideraba a Biblia dos galegos. Pero a miña formación de lecturas era case toda en castelán e autodidacta.
Un autor recomendábache a outro ou a outros. Unamuno citábache a Nietzsche, por exemplo. E logo seguías lendo a Sócrates, Platón, San Agustín, Camus, Sartre... Impresionoume moito Rebelión de las masas, de Ortega y Gasset. Agora, hoxe, vendo o problema catalán na España actual, acórdome tamén, de Ortega y Gasset, da España invertebrada. Non vaticinaba fácil o encaixe de Cataluña en España.
En Herbón, cada día, lías un cacho da Biblia: é un gran libro, e moi literario. Para pensar ben les a Biblia; para pensar mal, a Quevedo. Moita poesía: destacamos Lorca, Antonio Machado, San Juan de la Cruz, Juan Ramón Giménez, Miguel Hernández, Neruda... Pero non podo esquecer Volverán las oscuras golondrinas en tu balcón los nidos a colgar... de Bécquer.
Asasinaran a Carrero Blanco. Uns anos despois veu a morte natural de Franco. A rúa fervía. Lluis Llac con L’estaca; Carlos Puebla con Para la leche que da la vaca, que se la coma el ternero; Paco Ibáñez con A galopar, a galopar, a famosa letra de Alberti; Serrat con Para la libertad; Al vent, la cara al vent, de Raimon; Atahualpa Yupanki con Preguntitas sobre Dios... Todo collía sentido, España ía cambiar. Había que coñecer Galicia. Había que coñecer os autores de Galicia. E, dende o Picoto, víase a alma de Galicia, Santiago. En COU, no Alfredo Brañas, o director Constantino Freire poñía música no vinilo, do trobador Bob Dylan, na clase de literatura. ¡Dios, isto é demasiado! En Herbón, un franciscano que logo chegaría a ser arcebispo de Sevilla pedía «máis xenerosidade e máis desprendemento». Foron anos de moitas estrelas.
Andrés Marino xa estaba formando en Ramón Tasende e cun compañeiro de estudos en Herbón, Antonio Negreira, abrían a libraría Brañas de Carballo. Corría o mes de febreiro do 1981, e un tal Tejero entrou no Parlamento coas pistolas. ¡Dios, outra vez, a lus vaise apagar! Pero nuns días a enchenta de temporal volveu ao seu canle. No país a economía estaba frouxa, pero a ilusión e a gana de traballar eran inmensas. ¡Dios, xa non hai frenos que deteñan isto!
Os libros... ¿Todo está nos libros? Mostra de libros en Buño coa artesanía; Mostra de libros no Couto co proxecto das Letras Galegas; Mostras de libros coas xornadas de historia en Carnota e Zas; Mostras de libros en Cee coas xornadas do Xacobeo, Feiras do libro en Santiago, en A Coruña, en Cee, en Carballo... (hoxe chámase Praza dos Libros). Si, case todo está nos libros. Por agora, en soporte de papel, pois podes tocalo, ulilo, e ata comelo. ¿Comelo? ¡Dios, se non lle sacaches outro rendemento, mellor que o comas!
Un profesor machadiano, xunto cun químico práctico, buscaban unha lus no cine. Carracedo e Frutos Fernández buscaban apoios para o nacemento do Cineclube Carballo. Poñíase a andar os venres o cine e as semanas do cine en outubro. Anos de arte e ensaio que, ademais, tiñan moita aceptación. O profesor gustaba de falar ben e o químico era máis ben práctico. Foron anos de películas. En Santiago, os libreiros manifestábanse diante do ministro Rajoy pedindo a gratuidade dos libros de texto. Ramón Tasende era secretario da Federación de Libreiros de Galicia, pero nunca viu ben que os libros fosen gratis. Isto rompíalle o pensamento. Non foi incordiar ao señor ministro. O ataque ao libro empezara con aqueles descontos de ata o 25 % nas áreas comerciais e logo seguiu coa gratuidade. Hoxe estamos en días de reflexión sobre estes temas. O de balde ou con moito desconto non pode ser o mellor.
Na rúa Gran Vía, no número 79, presentábase para toda Galicia a xira do rock bravú de Xurxo Souto, o licenciado, o músico, o locutor e, sobre todo, o escritor Xurxo Souto. Comezaba unha actividade intelectual-musical na libraría Brañas. Moitas gracias, Xurxo. De vez en cando, Andrés Marino andaba na radio en Antena 3 Radio, logo Radio Voz. Alí estaban Victoria Camparrós, Jorge Campos, Santi Garrido, Pedro Tasende, Cristina Souto, Mar Varela... ¡Dios, cantos anos xa vai tendo un! Naquel entonces, Andrés Marino e Antón Losada, Xaquín Peña e Ricardo López, viaxaban á Ribeira Sacra, aos eucaliptos de Chavín, a Allariz, ao Museo Etnográfico de Grandas de Salime, aos Ancares, ao Val do Silencio, a Muniellos, ao Xurés, os lagos de Sanabria, a Férveda de Sampaio, ao Ribeiro, á Virxe das Hermitas... ¡Dios, cantos sitios chuscos hai tan cerca! Na editorial Xerais había unha colección de libros, Galicia enteira, que era unha xoia para viaxar por estes recunchos.
¿Un soño para Ramón Tasende? Que todos os libros teñan un PVP.
¿Un soño para Andrés Marino? Que consiga un poema que brille coma unha estrela.
No 2016, a libraría Brañas desapareceu fisicamente; o seu fondo e o seu espírito quedou vinculado integramente á libraría Brañas Verdes.
Onte subín outra vez o Picoto / para ver a ponte de Portomouro...
Paz e ben.