A sus 82 años, recuerda con cariño la mantilla que ayudó a hacer para la reina Sofía
16 abr 2017 . Actualizado a las 05:00 h.A los 4 o 5 años, no sabría decirlo exactamente, empezó a juntarse con el resto de las mujeres del lugar, de la familia y de fuera de ella, para, entre bolillos y almohadas, iniciarse en el arte del palillo, algo que cualquier camariñana tiene entre sus deberes infantiles, casi antes que el de aprender a sumar. Han pasado ya siete décadas largas y María Rosa Liñeiro Freire, con 82 años cumplidos, sigue sin faltar a la cita de la Mostra do Encaixe, «dende o primeiro de todo, cando viña con miña cuñada e aínda non quería vir ninguén», como recuerda.
Para ella el encaje es un motivo de orgullo, «que agora se recoñece polo mundo enteiro», pero sobre todo es una forma de vida, porque «polo mundo adiante haberá mulleres traballadoras, pero as de Camariñas somos unhas delas. Hai que darse de conta que agora os mariñeiros gañan un peso no inverno e temos a fábrica de Cerdeiras, a que lle hai que estar moi agradecidos porque sacou moita fame en Camariñas, pero antes os homes ían ao mar de maio a setembro, aínda que despois collesen un peixe preto. O que máis e o que menos sementaba unha hortiña, tiña un porco... E as mulleres a que non era modista era palilleira. O encaixe valíanos como unha axuda para vivir. Tanta falta había que sei dunha casa de familia na que a nai facía medio pano, a filla outro medio e uníanos pola metade para poder vendelo xa», recuerda la octogenaria, que para nada es corporativista. «Canta máis xente palille mellor, porque así danse conta do que é o traballo ben feito e sábeno apreciar. Ver estas rapaciñas todas como palillan, porque algunha xa lle dá ben xeito, é unha marabilla e para elas unha festa», añade.
La clave de ese resultado de calidad la resume con un refrán: «moito e ben non hai quen», con lo que da una idea de que, por mucha habilidad que se tenga -y conoce a las mejores, entre ellas alguna de sus tres hermanas- es imposible avanzar muy deprisa, y que la pieza quede con ese nivel que distingue a la bueno de lo excelente.
Es importante ponerle a las piezas «todos os bolillos que lle fan falta, incluso ás veces lle pomos un par de eles de máis para que quede ben feitiño, pero tampouco e cousa de pasarse porque o encaixe ten que aguantarse de pé, non parecer un trapo», apunta con la autoridad que le dan muchos kilómetros de hilo consumido entre sus dedos, «ás veces as horas do día todas e algunha máis». Ahora ya no está para esos trotes pero «tres ou catro horiñas polas tardes», aún se las dedica todos los días, además de ratos sueltos porque lo bueno que tiene este arte es que «onde o deixastes onte xa sabes que tés que seguir hoxe», no hay lugar a perderse, al menos cuando se atesora tanta experiencia.
En la memoria de María Rosa hay grandes piezas: mantelerías enteras, ropa de cama... Y una que recuerda especialmente: «A mantilla que lle fixemos para a raíña Sofía [presidenta de honor de la Mostra] no ano 93, ou que lle fixeron máis ben, porque eu axudei pero tampouco tiña moito tempo daquela, e foron máis ben as outras tres mulleres. É unha peza marabillosa, que tamén dou moito traballo porque leva un fío moi fino. Temos aquí unha moi parecida, aínda que algo más pequena», concluye la palilleira, que no se pone otra frontera en esta tarea que la que le marquen sus dedos «e a cabeza que é o máis importante».