«Tiña 9 anos, non chegaba ao mostrador, e xa vendía o tabaco na casa vella»

Antonio Longueira Vidal
Toni Longueira CARBALLO / LA VOZ

A LARACHA

Ana Garcia

El empresario de Paiosaco repasa su vida y la de un veterano negocio de la comarca

19 ago 2017 . Actualizado a las 05:00 h.

Cursó las carreras de magisterio y psicología en A Coruña y Santiago, pero Manuel Angeriz Pazos, Lolo (A Laracha, 1966) tuvo siempre claro que su derroteros profesionales iban por otros caminos: la hostelería. Regenta O?’?Estanco, situado al lado de la veterana AC-552 y justo enfrente del Campo da Feira de Paiosaco. Lo hace desde el 2006 cuando falleció su madre, Purita. Pero Lolo Angeriz lleva toda la vida atendiendo a la clientela: «Non só eu, os meus irmáns, José Gabriel, Tere, Mari, Fabiola e Santi tamén traballaban no bar. Era algo que tiñamos que facer, si ou si, cando saíamos do colexio», recuerda con una sonrisa, tal vez evocando la figura materna: «Apenas tiña 9 anos, non lle chegaba ao mostrador, e xa vendía tabaco aos clientes na casa vella. Logo a recadación dáballa a miña nai na man. Lembro os Peninsulares, os Celtas con boquilla e sen boquilla, Caldo, a Picadura Selecta... O Winston daquela vendíase para ocasións de festa». Lolo todavía recuerda cuando, siendo todavía un crio, su madre le confeccionó «unha chaqueta branca con paxariña para atender aos comensais de vodas e bautizos. Pagábame daquela -dice- entre 50 e 100 pesetas por fin de semana. E con só 9 anos».

Hablar de O?’?Estanco es hacerlo de un negocio emblemático en la Costa da Morte y en la provincia. Lolo Angeriz representa la cuarta generación, una estirpe que iniciaron en 1905 sus bisabuelos maternos Eladio González y Pura Tuset: «Eladio era do Pazo dos Montes Claros e, Pura, da Taberna Nova de Coiro. Casaron, fixeron a casa en Paiosaco e iniciaron o negocio». En el año 1938 tomó las riendas su abuela Otilia González Tuset, hasta que llegó su madre, Purita, en 1961.

O?’?Estanco tuvo de todo: ultramarinos, casa de comidas, hospedaje, bar, estanco, cafetería. Incluso la denominada casa vella llegó a albergar una discoteca, Vértigo, «que abriu as súas portas dende xuño de 1987 ata o 2005, e que levabamos os seis irmáns», señala Angeriz. Purita le dio un impulso al establecimiento. Aprovechó que su esposo, Pepe, se dedicaba a la comercialización de ganado, para montar una carnicería: «Era unha época na que tiñamos dúas ou tres vodas os sábados, e dúas ou tres comunións os domingos». La fama de O’Estanco empezó a extenderse como por Bergantiños, Arteixo y A Coruña, por su rica gastronomía casera, «na que destacaban os callos, a carne asada, o polbo e a tortilla». Añadió: «Viña xente de toda a bisbarra a comer aquí. Empregados de banca, buseiros, traballadores de obra pública, autónomos, empresarios... Lembro que en 1988 levouse a cabo o recheo nas praias de Riazor e o Orzán, pois ben: os traballadores daquela empresa durmían e ceaban no Estanco. Tamén o fixeron os que levaron a cabo as obras nas redes de sumidoiros e da traída na Laracha. Moita xente pasou por aquí e algunhas das empregadas que tiñamos aquí casaron precisamente con algúns daqueles obreiros que facían vida no Estanco».

Lolo se define como soltero y sin ganas de tener hijos. Por eso teme un poco por el futuro de un negocio con 112 años de historia. «Teño dez sobriños, e nove deles xa traballan e teñen a súa vida e temo que ningún colla o local. Teño a esperanza de que o máis pequeno, Iago [Angeriz Vázquez], de case 6 anos, tome o relevo, pero non lle vexo trazas. Espero que o meu irmá Santi, que me axuda moito sempre, o colla se a min me pasa algo».

«A dilixencia que facía a ruta entre Fisterra e A Coruña en 1905 facía parada en Baio e en Paiosaco»

O’Estanco es historia viva de la evolución de la comarca de Bergantiños. Atendía a tratantes de ganado que proliferaban allá por la posguerra, taxistas, transportistas, obreros, comerciales... «Era parada obrigada para moitos que ían á Coruña, Carballo ou Fisterra», dijo Lolo Angeriz. Posteriormente fueron los turistas y clientes habituales, los que, gracias al boca a boca, acudían a Purita a probar sus manjares gastronómicos: «Aínda agora que non damos de comer, salvo os domingos de feira, vén moita xente pedindo que lles fagamos». Angeriz guarda como oro en paño numerosos documentos, libros de contabilidad y fotografías de los inicios de O?’?Estanco: «A dilixencia que facía a ruta entre Fisterra e A Coruña, alá polo 1905, tiña dúas paradas obrigadas no percorrido: Baio e Paiosaco». Ahora, los días de feira (primer y tercer domingo de mes) las 73 mesas se quedan cortas ante la avalancha de clientes. Son jornadas maratonianas que requieren de mucho personal: 18 empleados, más Santi y Lolo. Cada mañana, O?’?Estanco despacha una media de 400 desayunos.

Pero este negocio es mucho más que números: «A miña nai sempre me dicía que un dos seus mellores clientes foi Gumersindo Rey e os seus empregados. Tamén os Corzo, que rexentaban o antigo club de hípica; os condes de Anzobre e os da autoescola Benigno». Lolo tiene también lazos más o menos directos con el dueño de Hierros Añón, Manuel Añón: «É o meu primo segundo e casou no Estanco. O seu pai, Manolo, fundou a siderurxia. A miña aboa materna e a súa aboa paterna eran irmás, fillas dos fundadores do Estanco, os bisavós Eladio e Pura».