O salón de actos de Conservas Calvo acolle hoxe, sábado, ás 12.00, a entrega de premios deste certame promovido por La Voz
14 may 2022 . Actualizado a las 05:00 h.O meu camiño [primeiro premio]
Irene Ramón Fernández
Vivimos queréndonos converter nesa onda mariña que, observada dende a beira da praia, semella estar lonxe e ser infinita; pero que á vez nun abrir e pechar de ollos abraza os nosos pés na beira do mar. Vemos como pouco a pouco medra e como encolle. Así é a nosa vida, nacemos querendo medrar e medramos querendo rexuvenecer. Pois ben, a vida non deixa de ser un gran labirinto no que temos que escoller o rumbo que queremos seguir, porque cada paso é unha nova oportunidade.
Xuraría que ao meu lado está a miña avoa movendo dunha maneira inexplicable os palillos mentres fai unha peza de encaixe. Parece que a estou escoitando mentres me conta unha das mil historias que me trasladan ao mundo ideal: esas historias que me
facían crer que nos faros vivían personaxes de conto, aos que tiña a esperanza de poder ver nalgún momento, ou ben o desexo de recibir unha mensaxe nunha botella de vidro, ou simplemente a inocencia de pensar que o mar remata onde remata o alcance da miña vista. Pero sei que non, que nin a miña avoa está sentada ao meu lado nin ningún dos meus pensamentos é certo. Agora atópome cargando no meu lombo pensamentos tristes, frustración, indecisión, ansiedade, medo e unha chea de culpabilidade. Todo isto vai na miña mochila, unha carga que espero deixar atrás, sen olvidala.
Dispóñome a percorrer as últimas etapas do Camiño de Santiago co obxectivo de chegar a Fisterra e Muxía sen o lastre antes comentado, procurando co paso das frechas amarelas e das cunchas acadar a través do camiño a saúde mental, co ánimo de superar os pensamentos autodestrutivos que frecuentan a miña cabeza. Co paso dos quilómetros e dos faros a miña mente navega por mares descoñecidos.
Todos precisamos ser barcos á deriva para pararnos a pensar o que en realidade queremos. Agora lembro a miña inocencia cando era cativa. Vexo o horizonte e sei que o mar non acaba nesa liña imaxinaria, mais sei que mentres observo o solpor remata nestas fisterras unha gran batalla no meu interior. Agora a depresión non vai ser por antonomasia o lema da miña vida; xa son unha guerreira sen armas, porque non hai cuncha máis resistente que unha autoestima suficiente e o amor propio. Sobrevivo a unha catástrofe persoal e agora o meu corpo recobra o brillo perdido, similar ao que permite ver unha ostra cando deixa ao descuberto a radiante perla. Porque... quen acaso lembrando todos os naufraxios da Costa da Morte esquece a súa beleza?
Surfin’ Nemiña [segundo premio]
Lucía Domínguez Castiñeira
Desde a Radio Nordés anunciaban un tempo tormentoso para o día de hoxe e así era. Cando saín de Corcubión non podía parar de pensar en cousas malas, polo que o camiño ata Nemiña faríaseme eterno. Para ter un traxecto máis amable púxenme a escoitar música, un clásico do mundo do surf como Surfin’ USA,dos Beach Boys. Meu irmán fora un prestixioso surfista. Mais a vida que as ondas lle deran, as ondas quitáranlla en plena competición. «Meu irmán!»: foi o último que dixen en voz alta mentres unha ambulancia marchaba co seu corpo, xa sen vida, anos atrás. Custou aceptalo. E moito máis á miña familia cando lle contei que tamén practicaría surf, coma el. Sería vencer o medo e mais a dor que habitaba no meu corpo. Por suposto, usaría a súa táboa, aínda que non fora exactamente á miña medida. Usándoa sempre seriamos dous surfeando e un velaría polo outro.
Cheguei a Nemiña entre a choiva. Era o meu primeiro día de competición. A miña familia acompañábame, sabían da liturxia do día. O vento zoaba na miña cara e as ondas mirábanme provocando, cuspindo baixo a súa escuma o nome de meu irmán.
Pero estaba decidida. A vida non podía ser só sufrimento e represión. Sentín a chamada polo megáfono. Abracei a meu irmán a través da táboa e adentreime no mar. De sentir o meu corpo crucificado sobre o madeiro e o son maligno das ondas pasei a sentir unha explosión de liberdade no peito. A dor quedaba atrás, por máis que o meu pai e a miña nai me recibiran no areal entre bágoas.
Vilaverde [terceiro premio]
Fiz Vicente Vidal
Brétema e ninguén na praia da Ermida. Lembrei a historia do naufraxio de meu avó Severino cando traballaba de maquinista e comecei a construír ese barco coas mans mergulladas na area. De súpeto, un son, coma de campás. Canto máis afondaba, máis preto o sentía. Collín medo e lisquei. Esa noite non peguei ollo dándolle voltas ao que me acontecera. Ao día seguinte, contéillelo aos meus amigos. Volvemos á Ermida todos e seguimos sacando area, volvemos oír o son e vaia brinco demos cando nos atopamos cunha porta! Abrina e vimos un cartel que poñía: «Benvidos a Vilaverde». Todos ficamos de pedra! Vilaverde, un pobo baixo terra. Cantos segredos agocharía? Demos uns pasos, oímos un estrondo como de treboada e un lóstrego alumeou aquel pobo pantasma. Mirei ao chan e alí, guindada, vin unha moeda vella e enferruxada, metina no peto e berrei: «Fuxide! Isto é cousa de meigas!». Case sen folgos chegamos de volta á praia. Vaia aventura! Descubriramos Vilaverde, un pobo soterrado baixo a praia da Ermida!
Nos dous días seguintes non puidemos saír da casa por mor do temporal. A tempestade parece que tamén fixera esvaecer os recordos dos meus amigos, ninguén se lembraba de nada! Tan só eu, vaia casualidade! Cando lles falei da nosa aventura, riron coma tolos e pensaron que era outro dos meus contos! Eu non daba creto e volvín só á praia. A Ermida mudara, había pedras ciscadas, montes de area e restos de táboas de bateas espalladas. A reixa de entrada a Vilaverde tamén se esvaecera, igual que os recordos dos meus amigos. Eu desenganado quedei dubidando tamén....
Hoxe, tres meses despois, cheguei á casa tristeiro, despois dun mal partido, perdemos por goleada. Miña nai falaba co técnico da lavadora, anoxada polo custo do arranxo. Tiña obxectos no filtro... e sen máis, tiven a certeza do vivido na Ermida, alí estaba, enriba da mesa, outra vez diante dos meus ollos, a moeda de Vilaverde!
Por ti, por min, por todas [cuarto premio]
Ada Castreje López
Non vía máis aló das puntas dos meus pés. A néboa cada vez era máis espesa e alí estaba eu, armada de pés a cabeza sorteando os cadáveres ensanguentados e buscando un ápice de vida nos ollos dalgún soldado. Chegaba tarde. Hoxe, 19 de maio, podía ver a angustia e a desesperación nos ollos das comadres da miña vila, Fisterra. Viúvas chorando polos seus homes, nais polos seus fillos, irmás polos seus irmáns... Eu estaba alí de pé, observando aquela deprimente escena, sen ninguén por quen chorar.
Nunca aprendera a loitar. Onde eu estudaba ensinábanme a cociñar e a tecer, o resto aprendino observando os mozos da vila, abafando estes entre a agonía polo feito de aprender a loitar. E eu iso non o chegaba a comprender. Na vila quedan poucos homes con vida. Agora tocábanos a nós defender o que nos quedada. A nosa cultura e a nosa historia non podían morrer.
Volvín á casa. Todas as noites daquela semana non puiden durmir. Deille demasiadas voltas á cabeza: e se nos volvían a atacar? Que fariamos?
A muller do comandante asasinado en combate reuniu a varias rapazas, eu entre elas. Necesitabamos adestrarnos para outro posible ataque. Entre suor e bágoas saímos adiante. Moitas non soportaban a carga física e mais a emotiva, pero eu nacera para aquilo. A miña vila era a miña vida, era os pais que nunca tiven, era a terra onde me criara, onde crecera e onde aprendera todo o que sabía. E alí estaban de novo eses usurpadores, máis fortes ca nós, con máis armas ca nós, máis seguros ca nós; pero nós tíñamos fe, esperanza, ganas de loitar, e, ante todo, duras e longas semanas de traballo ás nosas costas.
Durante horas loitamos ata que as forzas comezaron a decaer. Moitas retiráronse cara ao bosque e aqueles bárbaros puideron prender lume ás nosas casas e ás nosas escolas e igrexas. Eu loitei ata quedar rendida no chan, escoitando o ruído dos cabalos mentres se afastaban.
Pouco a pouco fun pechando os ollos. Mentres o ruído do mar serenamente me apagaba, os meus últimos esforzos centreinos en desexar que esta fora a última invasión á vila.
Quero ser [quinto premio]
Iago Cespón
Eu quero ser unha nube». Iso é o que respondo cando xa despois de abondos anos estudando alguén me pregunta sen cesar o que quero ser de maior. Unha nube. Oxalá cumpra o meu desexo. Ten que ser incríbel. Podería ver a vila enteira, descansar e sobre todo viaxar. Se estivese enfadado faría chover e se estivese feliz deixaría saír o sol sobre os enormes pastos e o gando. Podería flotar e saír da casa, podería ver onde vivo: bosques verdes e espesos, grandes praias e un mar... un mar infinito, inmenso a carón dos mellores faros do mundo.
—Sabías que ao chover as nubes desaparecen?, di meu irmán con sorna para desfacer a miña cara de alegría. Sempre igual!
Marcho da sala enfadado e penso noutra resposta. Non tardo moito en berrar: «Quero ser unha árbore!». Ben pensado, que hai na comarca que sempre estea á vista? Á parte das nubes, claro! As árbores, milleiros de árbores. Axúdannos a vivir, son fermosas e moitas delas están rodeadas da súa familia durante uns cantos séculos. Podería ver a miña vila medrar dende unha montaña... aínda que non sei se me deprimiría: cambiaría moito o lugar onde vivo? Onte oín á tía dicindo que en Galicia todo cambia para mal e que vai quedar sen xente. Eu non o creo. Mais se é verdade, a min dáme igual: eu nunca marcharía.
—Sabías que se están a cortar moitas, moitas árbores e cada vez hai máis incendios?, chántame meu irmán, atento aos meus pensamentos, mentres volve a min para botar abaixo os meus soños coma decote.
Non o mirarei en todo o que queda de día. Lonxe de ser derrotado, a miña última e excelente ocorrencia vénme á mente: «Quero ser gandeiro!». Cos pés na terra e pensando nas palabras de papá sobre os avós e os pais dos avós disque é un emprego que vai desaparecer. Volve amolar o pesado ese. Desta vez, decido non facerlle caso. Está absolutamente decidido: gandeiro.
Os presaxios da Costa da Morte [sexto premio]
Iago Barral
Era un día normal para Román no cabo Fisterra. Espertou, almorzou, fixo as tarefas da casa e foi traballar. De camiño ao barco pequeno do que era tripulante, sentiu un repetino calafrío que lle percorreu todo o corpo, pero non lle deu máis importancia. Unha vez xa no barco, comezou a botar as redes de pesca polos lugares habituais. Perdeu a noción do tempo e cando se deu conta o barco estaba á deriva nunha noite con moita néboa. Nin sequera se vía a luz do faro, ese faro que ilumina a fin do mundo, o faro que indica que estás preto do cabo Fisterra e das súas perigosas rochas, preto da Costa da Morte. Naquela noite cerrada de néboa, intentaba atopar a algún compañeiro seu, a algún amigo... Pero o único que atopaba era unha desesperación que o comía por dentro de que non paraba de poñelo cada vez máis e máis nervioso. De súpeto, escoitouse un estrondo dende a ponte de mando. Mirou cara adiante e non viu nada aparentemente estraño, pero cando se decatou... xa estaba máis de medio barco afundido.
Subitamente, espertou tomando unha boa bocanada de aire despois de darlle un bo arrepío por toda a columna vertebral que fixo que dera un brinco na cama. A continuación, ergueuse e foi lavar a cara coma se fose un día normal. Fixo un café cunhas tostadas de queixo e marmelada. Era fin de semana, así que non tiña nada que facer, só o mesmo de todos os sábados. Foi tomar un viño ao bar de sempre cos seus amigos da infancia. Na barra, coma de costume, estaba La Voz de Galicia e púxose a ler o xornal mentres esperaba a que chegasen os seus amigos.
Cando chegou ao apartado das noticias locais non podía crer o que estaba a ler. «Un barco pesqueiro encalla no cabo Fisterra», dicía o titular. El, todo asustado e intrigado, comezou a ler na noticia coma un maníaco: relataba exactamente o que el vivira. A mala nova dicía que os tripulantes saltaran todos menos un, ao que atoparon morto dentro da ponte de mando. Román, moi confundido, só puido chegar á conclusión de que tivera por primeira vez un presaxio nun soño, e este non sería o último... Continuará.
O primeiro sinal [sétimo premio]
Iván Lago
Todo comezou unha noite fría de inverno cando a miña avoa agarrou a súa chaqueta gorda vermella e o seu chal para taparse do frío e se dispuxo a saír pola porta coa idea de abrir o bar. Aquilo era moi estraño, case era media noite e a miña avoa saía con toda intención de abrir o seu pequeno bar e o ultramarinos que aínda estaba a funcionar na súa pequena aldea na Costa da Morte, para atender aos seus clientes, como facía todos os días pola mañá cedo dende había moitos anos. Aquel foi o primeiro sinal de que algo non ía ben. A súa percepción da realidade estaba cambiando e ía asociada con certos cambios no seu carácter, cambios no humor e na súa personalidade. Era unha muller forte, moi faladora e sociable e tamén moi activa, non tiña parada, pero a súa actividade física e emocional foi mermando pouco a pouco dende aquel día sen apenas darse conta. Co paso dos días, meses e anos fóronse sumando outros síntomas, tales como pérdida progresiva de memoria, linguaxe, orientación visual e temporal, atención, iniciativa e reaccións; ás veces, desproporcionadas, choros e enfados, tal un cativo que ten unha ravencha, ante situacións que non era capaz de xestionar.
Xa pasaron sete anos dende aquel primeiro sinal e o grado de deterioro é tal que é moi triste e desesperante ver como, día a día, conforme a enfermidade vai avanzando, as necesidades de atención tamén van mudando. Sete anos que aquel bar, ultramarinos, tenda de aldea... como lle queiramos chamar está pechado e tamén están pechadas aquelas conversas que a miña avoa tiña cos seus fieis clientes. Aqueles clientes que tantas horas pasaron alí e que tantos segredos gardará ela na súa memoria, que hoxe non lle deixa nin recoñecer á súa familia nin os recunchos que tanto lle gustaban: praia de Gures, Ézaro, Caneliñas e un longo etcétera... É difícil encaixar a perda progresiva de autonomía e a difícil comunicación co noso ser querido afectado. É tal a impotencia! Só podemos ofrecerlle unha compañía tranquila e expresar o noso afecto máis sincero con xestos, agarrándoa da man ou dun brazo, apertas, bicos e sorrisos e moita, moita paciencia.
Pouco a pouco vanse borrando os recordos e as capacidades. Boa parte do que sucede no noso cerebro segue sendo un misterio. Cada vez hai máis persoas coa chamada «enfermidade do esquecemento», o Alzheimer. A este ritmo, en poucos anos, moitos fillos non recoñecerán nin aos seus pais.
O cruceiro do Arval da Cruz [oitavo premio]
Victoria Romar
Isto que vos vou contar sae da miña boca, pero calquera veciño das aldeas próximas a Dumbría podería dicilo. Rosiña do Vasco era unha nena de nove anos que cursaba primaria no colexio público da vila. Todos os días ía camiñando á escola cos demais rapaces do seu lugar, Sanxumil, e sempre pasaban polo vello e antigo cruceiro do Arval da Cruz. Deste cóntase que alí despois dun longo peregrinar faleceu un cura. Como de costume, cada vez que pasaban por aquel sitio todos os nenos se persignaban, pero a Rosiña esquecéralle facelo, e non un só día, senón varios. Unha noite despois de cear a súa cunca de leite e as súas migallas de pan, tombouse na cama arroupada por súa nai, e o bico amoroso de todas as noites calmou os seus medos e as súas penas. Acurrucouse contra Tomi, o peluche con forma de coello que lle regalara súa madriña había cinco anos polo seu aniversario.
Comezaba a prender no sono cando un ruxido estraño saído debaixo da cama fixo que se lle escorregasen as mantas. A rapaza quedou co corpo destapado inmóbil encima do colchón. Non sabía moi ben o que estaba a pasar, nin quen a destapou. As contras abríronse de golpe e deixaron entrar un pequeno halo de luz que se pousou nos seus pés. Foi subíndolle polo corpo ata chegar ó peito, ela sentiu unha presión e ó mesmo tempo un calor abrasador e desvaneceuse.
Pola mañá, Rosiña non baixou almorzar e súa nai subiu a espertala. O que alí viu foi aterrador. Un calafrío percorreulle o corpo. Berrou por Antonio, o seu home, coma nunca antes. Ambos miraron a rapaza sen falar. Nun xesto inconsciente colléronse da man ao tempo que ollaron o crucifixo invertido encima da cama. Alí estaba a Rosiña cos ollos negros, negros coma un pozo sen saída, e a súa pel tan branca coma o cal que queima as malas herbas.
Sabían ben o que tiñan que facer, xa oíran varias veces falar da maldición do Cruceiro do Arval da Cruz. Pecharon a porta, e esperaron á lúa chea.
Terra [noveno premio]
Irene García
Era un día de primavera. Paseaba tranquilamente polo bosque que hai preto da miña casa, mentres sentía a herba alta e os fentos tocando os meus xeonllos ao avanzar. Os piñeiros e castiñeiros dispersábanse polo lugar e tiñan unha cor tan verde que inundaba toda a paisaxe. Ao redor había numerosos toxos e xestas, que daban unha cor máis alegre, e o chan estaba recuberto de piñas e follas caídas. Ao mirar ao ceo só conseguía ver as copas das árbores que se movían lentamente coa suave brisa que sopraba. O canto dos paxaros causaban unha sensación de paz e tranquilidade que facían que o bosque fose aínda máis bonito.
Mentres camiñaba, vía flores de moitos tipos e tamaños diferentes. As altas herbas foron desaparecendo e converténdose en rochas ao meu arredor. Non podía ver máis alá duns dez metros, xa que cada vez o monte empinábase máis.
A senda foi desaparecendo e comecei a percorrer un monte que parecía deshabitado, xa que non había paxaros, árbores nin flores. De súpeto, vin unha bolboreta na distancia e achegueime con sixilo para vela de cerca. Era moi bonita, de cores amarela, negra e marrón e moi grande e maxestosa, que voaba dunha flor a outra buscando polen. Un pouco despois escoitei moverse as herbas a uns metros e ao fixarme distinguín un pequeno lagarto, que me miraba fixamente, pero non tardou máis que uns segundos en asustarse e marchar. Nada máis dar dous pasos, vin un saltón que saía voando diante de min e aterrar a uns metros. E é entón cando me dou conta de que o bosque, sempre está habitado, mais só fai falta fixarse ben nos pequenos detalles. Sigo co meu camiño e uns minutos despois escoito, na distancia, as ondas do mar romper nas rochas, e as gaivotas que dan voltas no ceo. Camiño ata o bordo do acantilado e observo o mar que, se non fose polo anaco de terra que asomaba máis ao leste, podería parecer infinito.
Auga [décimo premio]
Camilo P. Rodríguez
Cando espertou María era moi cedo. Observou a través dos cristais mollados polo orballo a súa escura vila: Vilarcobo. Sentiu a friaxe da madeira nos seus pés e baixou. Ao acabar de almorzar os primeiros raios de sol entraban pola xanela. A cativa, de oito anos, emprendía a súa viaxe cotiá á escola de Brandoñas. No camiño, ao carón do río Xallas, estremecían as árbores cheas de frío e medo. María sempre seguía adiante, a pesar de que o seu pensamento a quería levar cara atrás. Para ela, os días ían pasando ao compás co que se evaporaba o recordo do seu pai. Todo era sempre igual: enchoupado, escuro e frío. Se cadra, por iso, ela de nada se decatou.
Un dato, unha coincidencia, unha revelación foi dabondo para evacuar a toda a vila. Mágoa que para el xa fora tarde. Aquel camiño polo que María pasara tantas veces existía agora baixo a auga.
Igual que a igrexa, as casas, as leiras, os valados... Todo o comera a maldita auga. Tamén ao seu pai.
Hoxe, María, aínda lembra como o encoro de Baíñas enfrontou ao Xallas con Vilarcobo. Nas tardes de verán, cando o río baixa, ela percorre os seus recordos na procura do seu pai. Recordos xa mollados pola choiva do tempo.
