José Canosa Ingilde: «Eu soldei os primeiros ferros do fondo das centrais hidroeléctricas»

Juan Ventura Lado Alvela
j. v. lado CEE / LA VOZ

CARBALLO

ALVELA

El jubilado dumbriés cuenta la evolución de la empresa de referencia en su entorno y de la aldea en la que vive, fin de etapa del Camiño

07 mar 2019 . Actualizado a las 05:00 h.

«Empecei o 14 de setembro do 62 e nacín o 1 de outubro do 47, así que bótalle ti contas». Así presenta José Canosa Ingilde, Pepe do Quinto de Olveiroa, los inicios de su vida laboral, que se desarrolló toda ligada a lo que hoy es Ferroatlántica.

«Empezei con Ferrovial cando se fixo o embalse e despois o 25 de xaneiro do 65 pasei a Carburos, con toda a montaxe de Ponte Olveira e despois o de Fervenza. Estiven algo no compresor, pero alí comíase moito po, así que estiven toda a vida aquí, nas centrais. Soldei os primeiros ferros do fondo, de abaixo de todo das centrais, que foi como fun aprendendo algo de soldadura e iso. Pouco máis, non fun a ningún outro sitio», relata, con una trayectoria similar a la de otros vecinos de la zona, aunque no todos, «porque daquela ganábase moi pouco e moitos foron marchando por aí, con Ferrovial e iso, pero eu despois xa me casei e fixen aquí toda a miña vida», explica.

Una vida y una salud de la que no tiene queja hasta hoy porque asegura que no cogió «nin un só día de baixa» hasta que se jubiló a los 65. «Teño tido catarros e iso pero ía traballar igual, porque pensaba que para coller unha baixa sempre había tempo, sempre podían vir tempos peores», cuenta.

Con esa suerte y esa dedicación llegó hasta hace seis años, cuando a los 65 puso fin a su carrera. Aunque podía haberlo hecho varios años antes, no quiso. «Atopábame ben e xubileime con nove quinquenios. Non cheguei aos 10 pero aínda estiven uns anos con nove e por iso dábanme o que se cadra nalgún tempo era o salario dun albanel de aquí», detalla Canosa, quien ve ahora con cierta preocupación aunque en la distancia, la situación de su antigua empresa, en la que, como mucha gente en la zona, todavía tiene familiares trabajando. «Agora levo xa seis anos fóra e non sei nada, pero oio que a cousa non anda moi ben, non», contesta al preguntarle si piensa que los jóvenes podrán jubilarse en la compañía como hizo él.

Lógicamente, al conocerlas desde que se puso la primera piedra, las centrales hidroeléctricas del Xallas no tenían secretos para él a la hora de acometer el mantenimiento o una reparación, que es a lo que se ha dedicado siempre, pero tampoco el propio río, porque se crio a su orilla. «Aquí sempre foi un sitio de moitas troitas. Saías coa cana por aí e, non che digo moitas, pero collías 20 ou 25 coma nada e, agora, eu en todo o ano pasado, collín unha. Tamén é certo que só fun tres tardes», señala el ahora jubilado, que sigue manteniendo la afición, aunque de una manera mucho más distante, precisamente porque esa falta de truchas en el río, le desanima. Recuerda, eso sí, los tiempos en que se juntaban todos los compañeros e iban a comerlas «á de Casais, no cruce de Baíñas, e despois aquí á da Zancala, que as preparaba moi ben. De feito foi ela quen lle ensinou a facelas aos de Casais», recuerda Pepe de aquella época en la que Olveiroa tenía tres tabernas, las dos citadas y la de O Muiñeiro, que aún no hace tantos años que cerró, porque llegó incluso a vivir los primeros tiempos del actual bum de los peregrinos, que, junto con las inversiones públicas en adecentar la aldea, han cambiado por completo el aspecto que ofrece y también el ambiente del que Canosa disfruta en los paseos diarios, esos que no perdona ni en días desapacibles como el de ayer.

Como todos los vecinos de Olveiroa que ya tienen una cierta edad, José Canosa ha asistido a la revolución experimentada por su aldea al abrigo del Camiño Xacobeo, un fenómeno que ha traído movimiento y riqueza, sin la cual está convencido de que el lugar que lo vio nacer languidecería hoy al borde de la despoblación como otros muchos.

«Aquí en Olveiroa cando entrou Pequeño [el actual alcalde] o camiño da igrexa era unha corredoira de lama con rodeiras de 30 centímetros de fondo, alí por onde están As Pías [una pensión rústica y restaurante] igual, batía o eixe do carro nas pedras. Hoxe temos unha pista asfaltada ata o campo de fútbol. Isto non ten nada que ver. As Pías, O Loncho, Casa Manola que empezou o ano pasado, o albergue municipal... Hai moita xente que vive disto e no verán o dos peregrinos é un mundo. Hai veces que non caben e véñenos buscar de Casa Jurjo da Picota, O Cacha do Logoso...», relata Pepe, que, a su manera, también disfruta de la animación que tiene la aldea.

«Paseas, falas coa xente... Un día conversando con un -resulta que eu fixen a mili en Leganés- e era de alí. Estivo contándonme de como estaba todo aquelo, o campo de fútbol de Butarque, o cemiterio... Díxome que seguía todo no mesmo sitio. Tamén o cuartel, aínda que agora fixeron alí unhas universidades. Era un edificio moi bo, todo de pedra, tiña unha entrada que parecía a catedral de Santiago», recuerda Canosa, que mira con añoranza hacia aquellos tiempos y con infinita placidez los actuales, en los que le encanta recorrer su aldea a pie y, de paso, quien sabe, encontrarse con una conversación que lo lleve a Leganés y a otro sitio.