Los ritos contribuyen a normalizar los necesarios procesos de duelo

CARBALLO

BASILIO BELLO

ESPECIAL DIFUNTOS | El funeral católico con despedida multitudinaria aún domina de manera muy clara en la zona, los velatorios domiciliarios desaparecieron y las ceremonias civiles se abren camino

01 nov 2018 . Actualizado a las 05:00 h.

«El duelo es un proceso de adaptación a una pérdida en la que los rituales, más o menos religiosos, sirven para visibilizarlo en el entorno cercano, familiar y social. Favorecen ese proceso», explica el psiquiatra del Virxe da Xunqueira, Francisco José Ortega Ruibal, que también ve un componente de «homenaje a la persona fallecida». Este especialista explica que la mayoría de los duelos son normales e implican pasar una serie de etapas que llevan más o menos tiempo. Pero existe «un porcentaje pequeño, que por varios factores, que tienen que ver con el vínculo, la edad, la forma en la que muere la persona que pueden dar lugar a lo que se llama un duelo patológico». Por ejemplo, situaciones de incertidumbre o duda en la que el cuerpo no aparece «dificultan ese proceso y es más frecuente que den lugar a una patología».

De ahí en todas las culturas a lo largo de la historia hayan surgido y se hayan consolidado este tipo de ritos, que en el caso de la Costa da Morte tienen un componente muy tradicional. «Guiámonos moito polos costumes, pero hai cousas que están cambiando. Non me acordo, por exemplo, do último velorio que fixemos na casa, estanse vendo casos puntuais de facer a misa no tanatorio e a incineración está medrando moito. Pero penso que aínda deberían cambiar máis cousas. Non ten obxecto ir buscar un difundo ao hospital ás dúas ou ás catro da mañá», explica Manuel Jorge Pombo, de Grupo Bergantiños.

Impresiones que comparte el gerente de San Antonio, José Antonio Amarelle. «Nós aínda fixemos hai pouco un velorio na casa en Esteiro, porque o pedira a señora, pero son moi pouquiños casos. Misas no tanatorio si que hai e a incineración vai cada a día máis. O de pechar polas noites aínda hai de todo, quen quere e quen non», resume el empresario ahora jubilado.

«Todos somos moi fortes, pero á hora da verdade gústanos estar acompañados»

Eduardo Ramilo, de la Funeraria La Milagrosa, ha tenido ocasión de formarse y trabajar en el sector en distintos países de Europa y ve una diferencia fundamental. «Á cerimonia si que vai todo o mundo, pero á hora da inhumación está a xente máis íntima nada máis. Aquí non, todo o mundo lle vai dar o pésame á viúva ou viúvo, aos fillos»... No que si se fai e nas cremacións, que realmente non ves nada máis que como o meten a través de cristal e como baixa a táboa. Iso faise na intimidade», detalla.

Por lo demás, el empresario cree que las tradiciones dominan y lo que hoy muchos vemos extraño en las personas mayores es probable que acabemos haciéndolo con el paso de los años. «Nas aldeas sobre todo, que é onde vai máis xente, aínda escoitas moito iso de “hai que ir para que che veñan” ou “eles tampouco ían moito” e a verdade é que eu non o cría, pero case case lle teño que dar a razón», detalla Ramilo, para quien «todos somos moi fortes, pero á hora de verdade gústanos estar acompañados, gústache que a xente se acorde de teu pai, da túa familia». De ahí que los cambios sociales en estos campos vayan muy lentos.