Recentemente, por mor dun traballo, volvín a unha pequena xoia literaria para rapaces: Un polbo xigante. No libro, dos últimos que publicou Carlos Casares en vida, un home narra un suceso que marcou a súa infancia: a desaparición do criado Nicolás. O culpable, un polbo xigante que o arrastrou canda si. A señora que o coida, Delfina, contáralle ao rapaz que aquel cefalópodo enorme non era outro que o xastre de Agüeiros, un festeiro impenitente que se reencarna en monstro mariño para levar canda si outros homes de festa. O protagonista medra e a historia segue por camiños do suspense, do realismo máxico, do que é certo e do que non. Quen sabe?
Xa se sabe que unhas lecturas van levando a outras e así chega un a sitios que non agarda. Neste caso acabei descargando o Libro Oficial da Festa do Pulpo do Carballiño. No mesmo recóllese como unha vila do interior se acabou convertendo na capital gastronómica deste produto. As orixes, que datan no século XII, están ligadas á vida relixiosa do municipio de Cea, onde está o mosteiro de Oseira. Os dominios da abadía chegaban ata zonas costeiras, e estas, en pago polo usufruto de propiedades, entregaban cartos, gando, viño e pesca. Naqueles tempos o polbo era un produto pouco valorado nas cociñas e a cantidade que chegaba a Oseira era tal que os monxes comezaron a repartilo entre os seus veciños da comarca do Carballiño. Aí naceu o «pulpo á feira» e co paso do tempo esta foi a semente para a creación dun colectivo profesional dedicado á venda deste produto polas feiras e festas de todo o país.
Mais tamén é un animal cunha carga mitolóxica moi importante (da que seguro que bebeu Casares para escribir a súa obra). Os mariñeiros escandinavos contaban hai xa case mil anos historias de polbos xigantes (krakens que tiñan centos de metros de lonxitude) e que esmagaban embarcacións coma se estivesen feitas de manteiga. Lendas populares á marxe, é innegable a súa beleza estraña, case alieníxena. O étimo de cefalópodo xa o di todo: «Que ten pés na cabeza». E ás oito patas (tentáculos) aínda lle hai que sumar outra característica pouco común: ten tres corazóns (dous deles levan o sangue sen osíxeno ata as branquias e o terceiro porta sangue osixenado ao resto do corpo).
É unha das miñas comidas favoritas e, desculpen o atrevemento, creo que tamén teño bastante man para preparalo á feira, que aínda que pareza moi fácil, pasa como coa tortilla de patacas, cos mesmos ingredientes sabe diferente segundo quen a faga. Pero a devoción pola fórmula máis popular, non me aparta, nin moito menos, das outras: á mugardesa, á grella, con fabas (hai tabernas na costa de Bergantiños que bordan esta receita), en empanada ou incluso á vinagreta.
Esta fin de semana meus pais sacaron do conxelador un polbo do país, de tamaño máis ben pequecho pero moi saboroso. Papeino coa mesma devoción de sempre. Despois pensei nas feiras da miña infancia, naqueles matrimonios maiores que mastigaban en silencio as racións de polbo e que agarraban con aquelas mans embravecidas as cuncas de viño. Era o seu único día de lecer, o momento de deixar aparcadas as penas da semana ou a veces de todo un mes. Eran vellos que foran novos, a mocidade perdérase xa decenios atrás. A todos eles, como nos pasará a nós, xa os levou canda si o kraken do tempo. Eu quero crer o que contaba Delfina no libro de Carlos Casares: detrás de todo está o xastre de Argüeiros que é un enredante e que marcha coa xente para ir por aí de esmorga. Ese home non pensa noutra cousa, non me estrañaría que entre noites de trangallada aínda paren a comer o polbo.