Compañeiros! Nós eramos xente anónima e insignificante, mesmo vulgar. Pero á vez eramos xente máis ou menos feliz no noso universo de monte-bosque, terra labrantía ateigada de fontes e regatos, e praia-mar. E ao mesmo tempo tamén eramos a trémula materia na que fermentaba o que logo na catequese nos explicaron era o cristianismo católico. Mais antes de comprender iso, nós xa tiñamos descuberto no espazo sombrío da corredoira o vento da noite, que soaba diferente do da mañá, ao do mediodía e tamén ao do serán. Este vento non viña do mar, nin da chaira, nin da montaña, nin do nordeste ou do sur. Viña da negrura que descendía sobre nós e refrescaba os nosos momentos máis sofocantes no frenético xogo do agocho. Ese vento nocturno acariñaba dun xeito delicado e misterioso, dun xeito coma ningún outro. Infundía alegría e dábanos forzas para encarar as nosas andanzas por fóra da fronteira da aldea.
Foi xogando baixo as sombras da corredoira, na penumbra dun ardente crepúsculo, cando ese vento nos rozou e nos estremeceu por un breve instante sacudindo os nosos tenros corazóns. E nese intre experimentamos por vez primeira na nosa curta travesía existencial un «sentimento asombroso», un sentimento que co paso dos anos identificamos co relixioso (non cunha determinada institución relixiosa). E nese intre, ese sentimento alumounos a intuición de que había algo innomeábel por enriba de nós, e tamén dos demais da aldea e incluso máis aló do noso pequeno universo labrego-mariñeiro.
Un non sabe o que fixestes vós con aquel sentimento, compañeiros! Pero dígovos que un nunca se esqueceu daquel sopro que se incrustou nas nosas almas. Nin sequera na que se supón foi a etapa marxista pola que un pasou, pois nin sequera esa conseguiu que un se desprendese del. Dun xeito silencioso, talvez soterrado baixo o estrondo daqueles tempos tan turbulentos, un sempre lle foi fiel, coma tamén llo foi a cor amarela ao escritor arxentino Jorge Luis Borges, despois de quedar case cego total.
Recordando aquel vento nocturno, lembrades a vez que nos aventuramos na corredoira que baixaba de Trebonzos para Ferreiros? Sobre o camiño colgaba a póla dun froiteiro ateigada de pavías. Agarrámola e enchemos os petos daqueles froitos tan bonitos por fóra coma saborosos por dentro. Mais de súpeto, dunha casa pequena saíu unha muller vella enloitada e cun pequeno can de palleiro histérico detrás. Ela ameazounos cun bastón. O chucho non paraba de ladrar, tanto que parecía que lle ía saír o corazón pola boca, como nos pasou a nós cando acadamos a estrada Cespón-Abanqueiro, onde aínda escoitabamos os berros da vella chamándonos ladróns.
Cando o vento da noite sopraba cun pouco de ímpeto, todo se movía, ata as perigosas estrujas, que nos espiñaban as pernas. Entón, se se asustaba un can do Souto e ladraba, replicáballe no medio da aldea o dos Barreiro, ao que logo respondía o da Cucaina e xa máis aló arriba, na Jurita, retrucáballe o dos Pachoqueiros. En pouco máis dun minuto formábase unha cadea de réplicas e ecos de ladridos no medio da negrura dando a impresión de que había un exército deles que, ladrando ao unísono, dicíannos que xogásemos tranquilos que eles estaban alí para vir na nosa defensa contra calquera intruso que ousase irromper no noso territorio a esas horas do anoitecer.
Ás veces, sobre todo cando chegaba o mes de xullo, tanto os cánidos coma nós asustabámonos co lene chasquido dunha folla seca ao caer sobre a terra ou sobre unha laxe, pois iso non era habitual no arranque da dourada estación do sol, cando aínda estaba moi afastado de nós o crepúsculo do verán. O medo cesaba ao entender que só era unha sinal do vento da noite.