Agora que as nubes están espesas e a choiva cae sen descanso, falas do Mediterráneo. Fálasme do sur e da luz do sur. Moi ben, pero teño que recordarche que nacemos nestas terras do noroeste, nun curruncho de ceos nubrados, de ventos fríos, de luz gris, choivas, granito e vacas pacendo en vales húmidos e verdes. Polas miñas veas corre sangue de mariñeiros, aínda que sempre me tiraron as terras do interior. Sempre amei a mitoloxía dos ríos e lagoas, os seus misterios e as súas fantásticas historias e lendas, que agromaban á sombra das silveiras e despois contábanse na lareira a carón do lume.
Nacín na faldra dun monte que mira de cara ao mar. O mar. Sempre souben da súa poderosa forza, capaz de crear ondas e escuma, de derrubar acantilados e tecer despois cos seus retais praias de area fina. Mais de neno devecía polas charcas, por ver no inverno as árbores estremecidas no espello da súa pel xeada. Gustaba de atravesar os piñeirais para ir botar auga ás brañas que estaban a un palmo da aldea veciña. Miña nai sempre dicía que era feliz brincando polos valados. O mar, como ti sabes, miña raíña, está reservado para os heroes. Por iso as antigas narracións épicas desenvolvíanse no mar: tan amado, tan temido. ¿Non é acaso a Odisea un mar e o seu heroe o máis astuto dos navegantes?
Arestora nós estamos asentados á beira do mar, ese mar de turbia cor que nos días pasados bateu furioso contra a area da praia, deixando ciscados pola mallante os incontábeis residuos dos nosos naufraxios aínda sen consumar. Mais ti sabes moi ben que o mar é demasiado sobrecolledor para min. ¿Lémbraste cando todos os homes da vila se anotaron para formar parte da tripulación da nave que ía pilotar Sinbad o Mariño na súa derradeira singradura? Todos, agás eu. Mesmo o vello capitán contratou ao cego Abdalá como vixía e dedo polgar seu, pese a que os cegos habitan na escuridade absoluta. Ou talvez case, pois, neste senso, Borges dicía que sempre lle fóra fiel un fío da cor amarela.
Daquela, mulleres, toda a cativada e os vellos, mesmo os que estaban mancados, baixaron ao porto a despedir aos embarcados con panos brancos e bágoas. Eu fun o único home que ficou en terra. Fiquei só no peirao, só coma un can de palleiro. Só e abandonado. Pois ti, coma todos, déchesme as costas. Metín as cousas nun pequeno fardel e camiñei ata a cabana de madeira que cando mozos construiramos cerca do nacemento do río Contros, na montaña. Aló enriba atopei acougo. Dende que me fuches buscar, agora moramos xuntos outra vez.
Non todo o que aquí vive é fillo do mar, pero si das augas, aínda que sexan soterradas, correntes visibles e invisibles. Tamén sabes que sempre soño con bosques impenetrábeis, e con ríos, regatos, fontes e lagoas. Mesmo case todas as cidades que visitamos están atravesadas por ríos. ¿Recordas cando fomos a Londres e logo de saír da Tate Gallery, cando sentamos a tomar un bocata na beira do Támesis, me preguntaches se William Blake era o pintor que máis me gustaba? Díxenche que era un dos meus favoritos, pero que admiraba máis a Goya, Ribera, Zurbarán e a Velázquez. En París paseamos polas marxes agochadas do Sena. E o mesmo fixemos en Roma cando contemplamos o Tíber, e tamén en Florencia, onde gozamos da quietude terrosa do Arno. Diante do Liffey, en Dublín, falamos das andanzas de James Joyce cando aínda era mozo e soñaba con ser artista.
¿E que me dis daquela viaxe perseguindo a corrente do Douro dende Zamora ata Porto por entre viñedos que parecían un inmenso lenzo impresionista que, na branca calma do outono, caía polas pendentes dos barrancos ata o río? ¿Acaso non te lembras da luz que nos cegaba ou disolvía o visíbel na enorme boca do esteiro do Texo en Lisboa? E mesmo estando aquí agora, a carón do mar, ¿non escoitamos ecos do murmurio das augas do noso río pai e o seu fillo na voz do poeta Lois Pereiro?: «O Miño é o noso sangue, e o Sil a súa sombra». Os dous, querida, levan para o mar o misterio dunha terra que sabe moito do silencio.