Asociacionismo agrario en Nebra

Ríos de tinta se teñen vertido sobre os sucesos de Cans, dos que se cumpriron 102 anos este mes de outubro, pero pouco se sabía ata o de agora das actas ou dos estatutos das sociedades constituídas na parroquia de Santa María de Nebra, en Porto do Son. Pero como eran esas sociedades?, que defendían?, quen foron os seus presidentes?, como afectaron estes sucesos á maneira organizativa e estatutaria das asociacións?.

A sociedade Liga de Labradores de Santa María de Nebra foi constituída como tal o 6 de xaneiro de 1910, da que figura como presidente José Benito Calo Miguéns. Esta sociedade no capítulo I, artigo 3, di: «Terá como obxecto exercitar todos os actos ou recursos legais para obter a máis xusta e equitativa proporcionalidade na distribución das cotas individuais dos repartimentos dos tributos». Así pois, nacía unha asociación na loita, é dicir, decidida a defender os seus veciños asociados -e véxase que digo socios e non socias, posto que elas só podían ingresar na asociación de seren viúvas e por non teren varóns na familia maiores de idade- e a xusta repartición das cotas correspondentes aos impostos. Pedían que tributase máis quen máis tiña, para non empobrecer unha poboación que estaba a ser apremada pola Deputación e o Estado xa dende 1888, para solucionar a mala xestión municipal co traballo e os cartos dos labregos. Contaba esta asociación con 109 socios a comezos do ano 1911.

Información confusa

A información sobre as asociacións agrarias de Nebra no albor do século XX é a meirande parte das veces confusa, múdanse os nomes, as datas, e semella non ter unha liña cronolóxica definida, como si a ten, se pescudamos nos documentos oficiais.