Soledad Penalta: «Non é habitual que os homes recoñezan a valía dunha muller»

O estudo, a salvagarda e a divulgación das artes e por conseguinte do patrimonio cultural galego son os obxectivos que persegue Real Academia Galega de Belas Artes, unha institución fundada no ano 1849. Dentro dun par de semanas, a escultora Soledad Penalta (Noia, 1943) ingresará na citada entidade. O nomeamento constitúe para ela un premio ao esforzo, a unha dilatada traxectoria que forxou nun eido no que só se desenvolvían os homes.

-¿Como recibiu a noticia do seu ingreso na Real Academia?

-Para min foi unha sorpresa inmensa. Traballo desde hai moitos anos, pero sempre pensando en amosar a miña obra e en que os meus traballos sexan seleccionados, non en recibir distincións. O feito de que foran tres escultores os que me nomearan (Manolo Paz, Ignacio Basallo e Acisclo Manzano) é para min destacable, xa que non é habitual que os homes recoñezan a valía dunha muller.

-¿É duro ser unha muller escultora coma vostede?

-É menos duro que antes, pero seguen existindo diferenzas. Por fortuna, hoxe as mulleres son máis valentes. Cando eu empecei a traballar o ferro e tiña que ir a algún taller, pois algunhas pezas requirían grandes infraestruturas, sentía a reticencia dos homes, pero eu seguía adiante. Por sorte, hoxe a muller empeza a ocupar o lugar que lle corresponde e se é válida, pode chegar a onde queira. Aínda que a min non me afectou a discriminación á hora de traballar, porque nunca lle dei importancia, si que sufrín a eliminación en exposicións e en proxectos polo feito de ser muller, e non só por parte dos homes, tamén por algunhas comisarias.

-¿Por que sendo un mundo masculino se decantou vostede polo ferro?

-Eu empecei coa cerámica en Barcelona, onde estiven cinco anos, material co que continuei ao meu regreso a Galicia, fundando un taller propio en Cambre. No ano 89, cando eu xa estivera expoñendo por toda Galicia e mesmo viaxara a Italia para mellorar o meu método, concedéronme unha beca para ir a Estados Unidos. Unha vez alí, o decano da Facultade de Minnesota, que era escultor, propúxome coñecer o comportamento de novos materiais, coma o bronce, o aluminio e o ferro. Foi un cambio radical, pero nada máis regresar á casa, no 1991, decidín transformar o meu estudo nunha fundición.

-¿Mirou algún día con nostalxia cara o pasado?

-Non, nunca dei un paso atrás. O único, que empecei fundindo os materiais, pero debido a un grave problema de saúde derivado dos gases do aluminio, vinme na obriga de deixar esta faceta aparcada e empecei a traballar con pranchas, pasándome ao metal soldado.

-Desa intensa e longa traxectoria que ten as súas costas, ¿cales son os mellores recordos que garda na retina?

-Realmente, non miro atrás, só adiante. Todo foi importante na miña vida e cada etapa enriqueceume. Gustoume tanto recibir o Premio Barbantia coma o Isaac Díaz Pardo que me concedeu o Concello da Coruña, este foi o primeiro galardón que recibín, cando aínda traballaba a cerámica. Podería dicirse que foi o que me impulsou a continuar a miña carreira de artista.

-¿Que pensa que lle pode aportar á Real Academia Galega de Belas Artes?

-Eu comprométome a traballar. A Real Academia é unha institución que sempre se distinguiu pola defensa das artes en tódolos seus eidos e quero ir mergullándome nela pouco a pouco para ver que podo facer.

Mira cara o futuro con optimismo mentres embala tres pezas que foron seleccionadas para seres exhibidas no Salón de Outono de París, pero Soledad Penalta é consciente de que hai xa varios anos que non corren bos tempos para as artes.

-¿É difícil vivir da arte actualmente en Galicia?

-É moi difícil vivir da arte, pero tanto en Galicia coma fora. As grandes vítimas das crises económicas sempre son as artes e a educación. No noso caso, os únicos que están adquirindo obras son os grandes coleccionistas e buscan firmas de renome.

-¿Está a situación peor que hai unha década?

-Moito peor. O baixón na demanda foi terrorífico, incluso por parte das administracións. Antes apoiaban as artes porque as cidades e os pobos se enriquecían coa cultura, pero iso acabouse. Non hai fondos para investir en cultura porque existen outras necesidades prioritarias. Eu tamén o entendo. Cando tes que levarlle a comida a varios fogares cada día, ¿como vas comprar un monumento?.

-Pero vostede sigue traballando arreo...

-Non me queixo. Veño de rematar unhas pezas para a Sala Alterarte da Universidade de Ourense, vou participar nunha mostra colectiva en Afundación de Abanca e, en marzo, montarei unha exposición en solitario na galería Bus Station de Compostela.

-¿Cal é a súa principal fonte de inspiración?

-É complicado concretar unha resposta, porque a inspiración non é fácil de definir. É coma unha necesidade de expulsar unha realidade cara o exterior que se nutre do pasado. Non sei se a busco ou a atopo no camiño. As miñas obras son mensaxes disparados ao observador, que non vai apreciar o mesmo que vin eu cando fixen a peza.

-Despois de tanto tempo creando, ¿quédalle algún soño por cumprir?

-O soño máis importante para min é seguir creando. Si é certo que me gustaría ter en Noia unha peza grande de exterior. Alí teño a escultura de María Mariño, pero non me importaría facer algo de envergadura. Polo demais, aspiro a seguir traballando e a seguir creando independente do ruído exterior. Quero seguir soñando, porque a arte é un gran soño.

---

---

---