Barbanza: As páxinas na fronteira da literatura e o ensino

Os motivos que levan a un escritor a mergullar o bico da pluma no cálamo por primeira vez son infinitos. Odio, amor, insubmisión, desafogo, defensa dunha causa, incluso a fama... mais non coñezo ningunha historia na que este acto sexa tomado á lixeira. Sen embargo, para comprender a razón de David Pérez Iglesias (Seares de Abaixo, 1962) hai que retroceder décadas atrás.

Cando o amiense cursaba oitavo de EXB non existían as clases de galego. Pero no seu centro educativo, o profesor de inglés Fernando Diéguez comezara a arroupalos cos clásicos da literatura de Galicia, ata puxeron en marcha unha revista escolar neste idioma, Eidos. No mesmo ano que se lle dedicaba o Día das Letras Galegas a Ramón Cabanillas, solicitaran unha colaboración a un Ramón Otero Pedrayo no ocaso da súa vida.

Un día o docente chegou e anunciou o falecemento do autor de Os camiños da vida laiándose: «Nunca nos chegará o artigo». Tres días despois recibiron unha carta de tres páxinas cuxas primeiras liñas versaban «estou vello, tristeiro e cansado». Como se se tratase dunha especie de promesa, David Pérez decidiu que o seu camiño na vida pasaría por estudar Filoloxía Galega.

Hoxe, a súa última novela, Todo o tempo do mundo, foi seleccionada como gañadora do Premio Merlín de Narrativa Infantil 2016, enmarcada nos galardóns que entrega a editorial Xerais.

Primeira páxina

O agora profesor de lingua e literatura galega no IES Porto do Son, dende hai 20 anos, medrou a cabalo entre a aldea de Ceares e a compostelá de Brins. Vivía nunha casa de labradores, aínda que esta albergaba unha antiga e pequena biblioteca, posiblemente pertencente a algún párroco. Nos seus estantes había dúas editio princeps españolas de novelas de Alejandro Dumas, así coma unha versión do Quixote.

Pouco a pouco a súa curiosidade foi aumentando, ata o punto de que cando abriu a biblioteca 33 na rúa Nova matriculouse co número 55 do carné. Con 15 anos era habitual velo nas series de recitais poéticos ou nos Xoves Teatrais, sendo sempre o máis mozo de todo o público, saudando a Celso Emilio Ferreiro ou a Xosé Luís Méndez Ferrín.

«A miña formación neses anos máis que escolar foi na rúa», explicou Pérez, que empezaba a relacionarse con autores como Helena Villar, Eusebio Lorenzo, Paulino Vázquez ou Antón Avilés de Taramancos. Despois chegaron os primeiros números da revista Dorna e os poemarios. Tras rematar a carreira en Santiago, antes de dar clase foi axustador en tarefas de dobraxe.

As aulas de Chantada, Moaña, Vigo foron algúns dos destinos previos á súa chegada a Porto do Son. «Dar clase é máis un arte que unha técnica», con esa premisa quedaba abraiado ante o carácter dos estudantes sonenses, ou «reservas lingüísticas andantes», que facilitaron unhas clases distintas ás doutros institutos. Incluso tres televisións chegaron a gravar varias sesións.

O premio real

Podería dicirse que este escritor fixo pleno en cada publicación, pois todo o que lle foi editado acabou obtendo un recoñecemento. Pero David Pérez non atopa recompensa en ningún premio, pois relativiza cada un deles. A verdadeira causa radica en Estación término, o conxunto de relatos que escribira para seu fillo. Pero tamén ten unha filla.

O fío condutor de Todo o tempo do mundo é a relación dunha pequena e o seu avó que se ten que quedar uns días con el na aldea, da que é o último habitante, antes de marchar definitivamente de Galicia. Aínda que satisfai a petición da súa rapaza, non é unha narración autobiográfica. Como a carta de Otero Pedrayo, cumpre unha promesa.

«A literatura infantil é literatura de adultos que os nenos poden ler», con esa fundamentación o xurado de Xerais acertaba completamente na descrición dun discurso serio e maduro. Nunca se tratou dunha obra redactada para rapaces: «Para min escribir este libro tivo sentido porque foi unha especie de regalo ou ofrenda e iso ten moito que ver co que é a literatura», sentenciou Pérez.

Pasarán meses ata a edición final. Mentres tanto, aquel adolescente que gañara 10.000 pesetas nun certame literario e correra a gastalo todo en libros, non ten visos de pousar a pluma. Aínda ten todo o tempo do mundo.