Houbo un tempo no que os topónimos tiñan moito que ver coa natureza dos lugares
31 mar 2019 . Actualizado a las 05:00 h.Hai moitos anos unha tía miña, que falaba un galego perfecto -si, si, dese que conxuga o infinitivo- e por querer eu unha vara de loureiro, díxome que cortara do macho, que non valía para nada e infestaba as leiras. Miña tía -cocía mellor ca ninguén bolas de millo e pantrigo- xa ía maior e eu matinei en que os vellos tiñan cada cousa… Unha chea de tempo despois caín na conta da miña ignorancia por non ser quen de nomear á maioría das árbores da contorna; non distinguía máis alá de pinos, salgueiros, amieiros, loureiros ou estripos. E iso que onde ía xa o meu Bacharelato, palabra que disque procede de bacca laureatus, pola coroa de loureiro con bagas que se puña a quen alcanzaba ese grado. Así que din en aprender nos libros, dos que teño nunha estima especial á Guía das árbores de Galicia de Henrique Niño e Carlos Silvar, Baía Edicións, 2001 e á Guía das árbores autóctonas e ornamentais de Galicia, de Marisa Castro e outros, Xerais, 2007 e cando cheguei ao loureiro (Laurus nobilis L.) lin que era dioico: que hai pés masculinos e pés femininos. Levaba razón miña tía Rosa Meis que aparte de falar ben o galego, non sei se terá que ver, coñecía o seu entorno: haiche loureiros machos e femias; o macho ten follas lanceoladas, a femia mais oblongas; a da femia recende, a do macho menos. Tía Rosa non atinaba tanto nunha cousa: macho e femia sonche tan libidinosos un como a outra e os dous inzan o terreo se os deixan. A semana pasada tiven que pronunciar unhas palabras diante dos asistentes a unha plantación organizada pola Asociación de Amigos das Salgadeiras e a Comunidade de Montes de San Vicente; puxemos camelias e diversas especies autóctonas, apadriñáronas nenos, fixémoslle unha ficha a cada árbore e entregamos diplomas conmemorativos. Miguel Ángel Pérez levou a organización, perfecta, extraordinariamente ben acollida polos asistentes. A miña intervención, esquecible, consistiu nunhas cantas simplezas por cavilar que, se cadra, era acaído lembralas. Empecei así: «As árbores teñen importancia; fíxense: estamos na aldea de Reboredo, no lugar de Moreiras e enfronte de Meloxo. Os tres topónimos veñen de árbores: Reboredo de Quercus robur, carballo; o lugar onde plantamos, de moreira; e o porto que hai aí diante, de carballo meloxo. Meloxos tamén crecen nas illas Malveiras e dúas moreiras negras aguantan en Sálvora. Os loureiros inzan outra illa, Cortegada». Non sei se se me facía algún caso: ía un día espléndido, había algarabía e non era lugar para moito discurso. Do que estou seguro é de que se agora tiveramos que pór topónimos, ninguén identificaría lugares co nome de árbores. Daquela, de canda miña tía Rosa, polo que fose, había unha mellor integración e coñecemento da Natureza. Vai sendo hora de parármonos un pouco e, de vagar, mirar ó redor. Andamos a correr e non caemos na conta de que as árbores son definitivas.