El adiós del único gallego que remó las catorce menos una Ligas ACT

Pablo Penedo Vázquez
Pablo Penedo VILAGARCÍA / LA VOZ

O GROVE

j.e. cedida

Dos títulos ligueros y seis de La Concha encabezan el espectacular palmarés de Toño Montenegro en Mecos, Pedreña, Castro y Bermeo. Pide una trainera única de los dos clubes de O Grove, y defiende el nombre de Urdaibai en el repaso a la carrera que cerró en el 2015

15 jul 2016 . Actualizado a las 11:34 h.

Dos títulos de Liga ACT y media docena de Banderas de La Concha, una por cada dos finales que disputó en la bahía de San Sebastián. Cuarenta y cinco regatas ganadas con cuatro equipos diferentes en la máxima competición de clubes de remo de banco fijo, con el récord de banderas en una misma temporada, 13. Campeón gallego, cántabro y vasco de batel, trainerilla y traineras, y nueve veces campeón de España en las diferentes categorías y modalidades del remo de banco fijo. Este es el grueso del palmarés de Antonio Miguel Montenegro Prieto (O Grove, 9 de agosto de 1974). Probablemente la hoja de servicios más brillante de un remero masculino gallego, coronada con un logro compartido tan solo con otros seis deportistas, todos ellos vascos: haber disputado cada una de las 13 primeras ediciones de la Liga ACT desde su creación, en el 2003, hasta la 2015. Ocupando cualquier puesto de estribor, normalmente de 1, 2 ó 6, en las bancadas del C.R. Mecos, Pedreña, Castro y, finalmente, el gigante de Bermeo, Urdaibai.

«De rapaz, co meu irmán, meus curmáns e os amiguetes, colliamos prestadas ou roubadas as gamelas dos mariñeiros para facer regatas entre nós; ir a aquela boia e voltar, e logo devolviámolas ao seu lugar». Criado a los pies de la playa de Virxe das Mareas, frente al mismo mar en el que «acabarán as miñas cinzas», el hijo y nieto de patrones marineros empezaba a familiarizarse así con el remo. Hasta que un día, en Porto Meloxo, con 11 ó 12 años, uno de los responsables entonces de la cantera de Amegrove encontró a Toño absorto mirando «como saían os rapaces no batel». «¿Queres probar a montar?», le preguntó. Y su sí daba paso al alumbramiento de una figura hoy historia del remo gallego contemporáneo.

De vuelta del barco a la trainera

A 5 años en la cantera de Amegrove les sucedieron otros tantos de embarque lejos de la competición. Con Montenegro entregado al barco de cerco de su padre, que llegó a dirigir con su hermano un año, alternándolo con el tiempo con un trabajo en Garavilla.

Uno de sus primos, Francisco González, convenció a Toño para volver al remo con 22 años como parte de su proyecto de relanzamiento del C.R. Mecos. Todavía seguía trabajando en el mar, pero el cambio del tipo de capturas y de los horarios de pesca, de la noche a la mañana, reinició la travesía de Montenegro. «Cheguei un luns á porta do club, e alí apaguei o meu derradeiro pitillo» rememora quien fumaba una docena de cigarros diarios. "Os dous primeiros meses foron moi duros. Saiamos correr 8 quilómetros, e cando chegaba facer as pesas meus compañeiros xa estaban a piques de rematar a sesión". Cuatro años tardó en «comezar a estar entre os mellores do equipo». Creciendo en paralelo al C.R. Mecos. Dos títulos gallegos y un subcampeonato de España de traineras. Y a la ACT. Con el club cofundador de la liga profesional en el 2003 y primer subcampeón, además de tercero en La Concha.

«Entramos nun mundo novo, cheo de incógnitas», recuerda Montenegro. «Sabiamos que andabamos moi ben, pero ata que entras no campo de regatas non sabes que vai ser. Eramos un plantel de 24-25 anos de idade media. Eu, con 29, era o terceiro ou cuarto de máis idade. Foi marabilloso. Para nós había festa ao ir e ao voltar das regatas. Eramos uns críos, e iámonos enfrontar a Orio, a Castro, a Astillero, a Hondarribia... ¿E agora que? Pois agora leña, dixémonos. Tiñamos respecto por todo o mundo, pero ninguén nos daba medo. Eramos un equipo súper descarado. Encadeamos sete regatas gañando todas as tandas nas que remamos, foran os rivais que foran. E acabamos a Liga con dúas bandeiras, algo que non voltou facer ningún outro equipo galego na mesma tempada».

Por la unión del remo grovense para asaltar los cielos

 Al final del segundo año en la ACT «eu quería máis. Non me conformaba con ser segundo da Liga, quería gañala, nin con ser terceiro en La Concha, quería o título. Aquel equipo podía facer cousas moi grandes, sen hipotecar o club. Eu quería poñer a Mecos arriba de todo. Pero había xente dentro que prefería a tradición», apunta un Toño que hoy defiende «que Mecos e Amegrove se xunten na traíña, para que O Grove puidera aspirar a algo grande, a gañar unha ACT ou La Concha».

"O remo da ACT está súper profesionalizado. O remo no Grove precisa hoxe dun empurrón", sostiene Toño Montenegro. "Así como o remo foi un referente a nivel social durante moitos anos no Grove, vexo que outros deportes lle comeron terreo. O estímulo que precisa o remo no Grove é ver un equipo no máis alto nivel, que poida estar onde estivo Mecos ao comezo da ACT, ou mesmo pelexar por gañar unha Liga ou unha Concha. Hai uns anos que se deberan ter xuntado Amegrove e Mecos, non a nivel de canteira, pero si na traíña. Cada club ten 6 ou 7 bos remeiros. Hai que deixarse da historia, de rivalidades", clama el sin duda grovense más laureado en el mundo del remo. "Que ninguén se rasgue as vestiduras. Para competir na ACT non se precisa un orzamento multimillonario, nin inalcanzable para un pobo como O Grove. Precísase vontade".

Emigrando al Cantábrico

Descontento con la apuesta localista de Mecos, Toño lo dejó al término de la temporada 2004. Cuatro meses. Los que tardó su excompañero Joseba Fernández en enrolarlo en la primera experiencia de este como entrenador. Fue en Pedreña, donde permaneció del 2005 al 2007, y donde inició uno de los capítulos de su carrera que más lo siguen frustrando, y que siempre relata cuando alguien le menta su palmarés: "Nunha Bandera de La Concha houbo un choque de pás entre Orio e Pedreña, a nós descualificáronnos cando tiñamos o mellor tempo, e a bandeira foi para Hondarribia. Esa bandeira roubáronma. A min pasoume dúas veces. Son o único remeiro ao que lle pasou. No 2013, outro choque de pás de Urdaibai e de Hondarribia, e bandeira para Hondarribia. As dúas únicas bandeiras de La Concha que gañou Hondarribia nestes século foron esas dúas".

Destituido Joseba Fernández a finales del 2007, el grovense lo acompaña a Castro, donde «o remo o é todo», y donde pone fin a las continuas idas y venidas desde Galicia cada fin de semana de competición, instalándose a orillas del Cantábrico. En Castro pasó dos años, el 2008 y 2009. «De recibimento en recibimento», fijando en el 2009 el récord de banderas ganadas por una trainera en la misma temporada, 13, y alzando su primer título ACT en el 2009. Pero también «botando 7 ou 8 meses sen cobrar», y a nivel familiar, encajando el divorcio de la madre de sus dos hijas. Era la antesala del gran salto deportivo de Montenegro, a Urdaibai.

Urdaibai, su "cumio", por el que pide respeto tras la absolución en la Operación Estrobo

Cinco títulos de la Bandera de La Concha y el de la ACT 2010 jalonan los seis años de Montenegro en Urdaibai, en los que ganó además todos los títulos del banco fijo a nivel vasco y coprotagonizó tres marcas históricas en la gran cita en la bahía de San Sebastián: récord del largo de ida más rápido, récord del largo de vuelta más rápido, y récord de velocidad en el cómputo de las dos jornadas de una final de La Concha.

«Cando José Manuel Francisco me chamou para dicirme que estaba a montar un proxecto en Urdaibai, e que contaba comigo, pensei que só sabería se era tan bo remeiro como cría cun bo adestrador». Y así dio el gran salto el meco a la trainera de Bermeo, en el que, no alberga duda alguna, fue «o cumio da miña carreira, a miña consolidación coma remeiro de alto nivel». Y ello a pesar de, o quizá con el plus de haber superado la etapa más oscura y difícil en la historia de Urdaibai.

En Bermeo Montenegro vivió junto al resto de sus compañeros, cuerpo técnico y directiva bajo la sospecha y acusación de un dopaje sistemático colectivo, sustanciado a nivel deportivo en una sanción de 95 puntos en la Liga del 2014 a raíz de la Operación Estrobo, iniciada en el año 2011. Un proceso judicial en el que, dice Toño, tras «ser vixiados e pinchados telefonicamente, nós e as nosas familias, quedou probado que en Urdaibai cumprimos coa legalidade».

Al respecto, el Meco declara que "despois de máis de 50 remeiros distintos, despois de tres adestradores distintos, despois de tres médicos distintos, os demais con platanito, de todo o que nos tiraron enriba, se poñemos unha gráfica de todos os grandes equipos do ano 2010 ao ano 2015, Urdaibai está sempre entre os tres primeiros. Agora hai equipos que gañan bandeiras e son idolatrados, coa mesma xente que coa hai tres anos eran oitavos. Falo de Hondarribia. ¡Pois é normal! E quen teña algunha dúbida sobre Hondarribia, que o demostre. É normal. Os equipos adestran, fan fichaxes e mercan material para mellorar. A uns funciónalles, e a outros non". Dicho esto, Toño Montenegro subraya que "cinco ou seis xuíces absolveron a todo o mundo. Recurriron, e voltou saír todo absolutorio. Só pediría que ogallá todos os clubs pasaran pola mesma lupa pola que pasou Bermeo Urdaibai. Só pido que nos respecten. Que respecten a traxectoria e o traballo deste club durante estes seis anos. Houbo unha sentenza xudicial que di que aquí non houbo nada".

Del mar al supermercado

¿Por qué no un año más a bordo de una trainera? "Porque un vai tendo unha idade", señala el grovense. "E unha vez que o consegues todo, vaslle dando prioridade a outras cousas. En xaneiro do 2015 miña moza e mais eu montamos un supermercado en Bermeo". ¿Ha sido duro dejarlo? "Non. Había uns aniños que tiña claro que ese día ía chegar, que nada é para sempre". 

Chófer de autobús, primero urbano en Castro, y de transporte escolar en Bermeo, trabajo que continúa compaginando con su faceta de pequeño empresario de la alimentación, Toño Montenegro ya solo ve el remo como un aficionado más, después de decidir poner fin a su último vínculo deportivo con Urdaibai. "Este ano fun coordinador da base, e adestrador. Pero non vou seguir. Cando hai directivos e pais que xogan a ser adestradores, preparadores físicos e de todo, non. O que teñen que facer os pais é apoiar os rapaces, e deixar que os nenos aprendan. Non actuar coma se un rapaz de 14 anos fose disputar a Bandera de La Concha.

La "abismal" diferencia entre la ACT del 2003 a la de hoy

Sobre la actual Liga ACT, Toño Montenegro apunta que "está interesante e bonita. E moi igualada". Y sobre su exequipo, que "hai xente no pobo que é pesimista, porque Urdaibai non está gañando, e que dá favorito a Hondarribia. Dá por morto a quen queiras, pero nunca a Urdaibai. Temos xente gañadora, que sabe do oficio. Un monstro que pode estar durmido, pero nunca morto. E na tempada vai ter o seu momento.

¿Hay mucha diferencia de la primera Liga ACT, la del 2003, a la presente? "Abismal", apunta rotundo el arousano. "Os botes son moito máis rápidos. Os planteis agora son moito máis completos. Cada equipo ten 16, 17, 18 remeiros do máis alto nivel. Os tempos que se están a acadar agora son moi rápidos. As traíñas pesan o mesmo, 200 quilos, pero os tempos son case medio minuto máis rápidos". ¿El motivo pues? "A man de obra é o remeiro. E agora mesmo o remeiro é un atleta. Calquera remeiro medio dun equipo de agora sería titularísimo hai 12 anos".

Visto lo visto, quién sabe cómo será el remo de élite dentro de cinco o seis años. Para entonces quizá Toño Montenegro pueda vivirlo de nuevo desde dentro. A través de los ojos de la hija que ha decidido seguir los pasos de su padre. Con 14 años esta ha sido la temporada de su debut. "Inda está a aprender", dice un hombre que atesora en sus brazos parte de la historia del remo gallego. ¿Por qué no pensar que su hija pueda hacer lo mismo en el futuro?