Debo seguir a falar do Catálogo de Patrimonio do PXOM novo do Grove. Pode que este Catálogo, que é a figura urbanística que debe recoller os bens do patrimonio cultural, non sexa tal cousa senón, en realidade, comedia ou, mellor, ópera bufa. Veño contándolles que, por exemplo, non figuran nel a ficha de Adro Vello, nin a do monumento á Familia Mariscadora e, pola contra, aparecen cruceiros e piornos ornamentais a varrer, deses que adornan chalés sen teren relación ningunha coa tradición. Hoxe quérolles facer notar unha ausencia e unha presenza.
A ausencia é a da Batería de Porto Cuaces. Para os de San Vicente o topónimo é Porto de Cuazos e o lugar que ocupa, Cunchido. A construción desta instalación militar fíxose, rematada a Guerra Civil española, ocupando monte de mancomún e terreos expropiados e comprados a veciños, que hoxe deberían reverter. As instalacións actuais son uns edificios residenciais, con capela, catro casamatas con canóns Vickers, ben camufladas por construírense con cons do lugar, e un posto de mando ou búnker de telemetría, no que recordo siluetas de barcos de guerra polas paredes, todo comunicado por túneles subterráneos. Está situada fronte a Sálvora e Ons, debería ser parte do Parque Nacional das Illas Atlánticas, e foi pensada para protexer de incursións por mar cara ás rías de Arousa e de Pontevedra. A realidade é que desde ela nunca houbo que pegar un tiro para defenderse de inimigos estranxeiros e que valeu para que unha santiaguesa que navegaba nunha lanchiña de recreo co seu home e outra parella, perecese polo disparo dun soldado de garda, que seguía estritas ordes de que non permitise invasións das augas próximas.
Os canóns que aínda hoxe parecen vixiar a boca da ría, oxidados sobre todo polas bases, proceden do cruceiro Navarra, botado no Ferrol en 1920, bautizado como Reina Victoria Eugenia e entre 1931 e 1938 como República; de 140 metros de eslora; propulsado inicialmente a carbón e petróleo e que aínda sen dispoñer de boa máquina e sufrir moi frecuentes avarías, camiñaba a 25 nós. Artillado en dúas ocasións foi o buque insignia da Armada para apoio de operacións terrestres na Guerra do Rif. En 1936, xa desarmado e sen caldeiras, reparáreno os sublevados, denominárono Navarra e, decrépito, puxérono en servizo para paliar a perda do Baleares, pasando a formar a División de Cruceiros co Canarias e co Almirante Cervera. En 1943 retiráronlle os canóns alemáns Vickers, fundidos en 1923, para repartilos entre as baterías de Cabo Silleiro e San Vicente, onde quedan tres; do cuarto canón que está emprazado alí non sei a procedencia.
Actualmente, a batería de costa de San Vicente, que pasou por un período de residencia de verán para mandos, emprégase como lugar de adestramento militar. Esas instalacións tiñan que figurar como protexidas nas normas urbanísticas, por razóns legais, históricas, medioambientais e preventivas. Pero o ínclito Concello do Grove non as catalogou. Si aparecen outros vestixios militares, pero chega con ollar a foto que acompaña este artigo para comprobar o mérito e coidado que se lle dá. É un dos canóns que nos primeiros anos setenta do século pasado uns particulares extraeron dun pecio afundido na Enseada da Lanzada e repartiron por diversos lugares do municipio. Que esta peza de artillería estea catalogada é lóxico, pero o que non resulta entendible é o seu abandono, tirada nun espazo público. Porque esa incuria lévanos, sen esforzo, a pensar para que valerá designalo patrimonio cultural.
Claro que no Grove debemos estar inmunizados contra eses desleixos porque acotío vemos como se esboroa a Torre de Escuredo mentres asubiamos mirando para outro lado. Así que, que máis nos dará canón máis ou canón menos.