Herederos de una danza ancestral

AROUSA

Padre e hijo forman parte de los Danzantes de Cobas, que interpretan un antiguo baile de orígenes desconocidos recuperado en la parroquia meañesa en los años setenta

17 may 2009 . Actualizado a las 02:00 h.

Se baila en la parroquia desde ni se sabe cuándo, y también se desconoce sus orígenes. De hecho, la danza de Cobas estuvo a punto de perderse. Fue Xosé Pazos, en los años setenta, el que decidió recuperar un baile que él mismo interpretaba de pequeño. «Acordábase perfectamente e ensinoulle aos meus irmáns e a outros veciños da parroquia», recuerda Carlos Alfonso. Su labor dio buenos frutos, porque hoy en día hay un grupo estable de trece danzantes que se visten con la camisa y el pantalon blanco, se colocan un pano de alfombra y una faja y, con castañuelas y sombrero a la espalda, bailan por parejas una danza que se acompaña de arcos. Lo hacen siguendo las indicaciones del colifeo, Ovidio Sanmartín, que ya la bailaba de niño.

«Todos os sábados e domingos do verán bailamos. Facémolo en festas, en actuacións ou en vodas, pero créese que a orixe do baile é relixiosa, por iso a danza faise sobre todo nas procesións, acompañando ao santo», explica Carlos. Quizás por provenir de épocas en las que el protagonismo de la mujer era más bien escaso, los danzantes de Cobas son todos hombres. «Nós tamén aceptamos mulleres, eu teño unha irmá que bailou, pero era cando había pouca xente; agora non, porque por tradición é un baile de homes». Asegura que no los tildan de machistas, porque se trata solo de una costumbre ancestral. «Teño unha filla que ás veces nos di que si, que somos machistas, pero o certo é que a danza non se pecha a ninguén». Y aunque sus orígenes están en la parroquia de Cobas, tampoco se veda la entrada a vecinos de otras localidades. De hecho, el más joven del grupo, que estudia primero de ESO, vive en San Adrián de Vilariño.

Carlos lleva treinta años en la danza. «Eu crecín vendoos bailar, e cando chovía ensaiaban nun sitio cuberto da nosa casa, e dicíanche que entraras, que aprenderas, e así pouco a pouco vaste metendo. E logo sigues porque te gusta, pero tamén por manter a tradición, porque sabes que é algo propio da parroquia».

La presión familiar

Carlos reconoce que su hijo empezó a bailar por la presión familiar. Sergio lo admite, pero puntualiza que no es solo esa tradición o la costumbre de ver a su padre. Lo hace, sobre todo, porque le gusta. «Era a festa de Sacramento do meu tío -recuerda-. Eu tiña 12 anos e xa estaba en grupos de baile de galego, e meu pai ese día viume bailar e díxome que por que non ía aos ensaios. Empecei, e aos dous meses, tanto eu como a miña parella de baile xa actuamos na festa de Cobas. Levamos cinco anos, e é certo que ao principio foi por meu pai, pero logo foi tamén polo baile, non por un sentido relixioso, que eu non o teño, senón porque me gusta. E logo tamén hai unha compensación económica, que é importante», dice con retranca.

Sergio reconoce que es duro el sábado del Albariño irse a casa antes que sus amigos porque luego hay que madrugar para bailar en Cambados. Pero asegura que el día siguiente lo compensa todo. «Os meus amigos están sen durmir, agardando só a que cheguemos para vernos bailar. É o día que máis me gusta». Sergio lo lleva ya en la sangre, quizás por eso es también aficionado al teatro y piensa estudiar Arte dramático.

Los orígenes desconocidos de la danza, que nada tiene que ver con los bailes folclóricos gallegos, es lo que más desconcierta al público. «Iso é o primeiro que nos preguntan, se somos galegos. Algúns pensan se o baile viría de Sudamérica, ou se terá algo que ver cos bailes canarios, pero non se sabe. Hai historiadores que o investigaron, pero con seguridade non hai quen dera coa súa orixe», dice Carlos.

Es tal la curiosidad que despierta la escenografía que repiten todos los años en las mismas fiestas. «Ás veces penso se non se cansarán, porque é un baile moi acompasado e ata cansino». Pero nada de eso. «Se falta a danza de Cobas é como se non houbese procesión», les dicen sus seguidores. Y ellos danzan solos.