«A pesca é bonita, sufrida, pero bonita»

Aos 59 anos xubilouse, pero deixou de extraer percebe e de pescar profesionalmente case un ano antes, desguazando a súa lancha de baixura Eda. Vive a carón do porto e segue ligado co seu bote de recreo a ese mar no que empezou con dezaseis anos, porque «daquela estudar era para quen o podía pagar, e a maioría acabamos na pesca». Tamén patrón maior de San Cibrao (Cervo) do 1996 ao 2000 e do 2004 ao 2009 e vicepatrón seis anos, a Vicente Vázquez Lozano (Castelo, Cervo, 1956) a pesca parécelle «bonita, sufrida, pero bonita, un oficio limpo, sen contaminación, no que respiras aire puro, pero está moi abandonada, en decadencia». Aínda que «algo mellorou, segue sendo sacrificada, hai que estar fóra da casa, bótase de menos á familia e os chavales non desfrutan a xuventude ao estar sempre no mar». Por iso «non a recomendaría; de feito nunca lla recomendei aos meus fillos. Un é aparellador e outro, agora mesmo nun ERTE, é o delegado comercial de Pullmantur para todo o norte de España».

—Cando empezou a ir ao mar?

—Aos dezaseis anos, no López Sueiras, de Burela, ao palangre de fondo, ao mero, en pleno inverno, e ao bonito no verán. Ao ano seguinte andei nel ao bocarte e para o bonito pasáronme para o compañeiro dese barco, o Nuevo López Sueiras. Colleunos a galerna o 12 de outubro de 1973 e o López Sueiras foise a pique con trece homes, morreron todos. No que quedou seguín tres costeiras e despois empecei nun boniteiro de San Cibrao. Fun ao pincho no Gran Sol, ao espada nas Azores... Nese tempo fixen a mili e despois, no 76-77, traballei un ano nunha retroescavadora grande, na construción do que é hoxe Alcoa. Puiden quedar, pero volvín ao Gran Sol uns cinco anos. Cando enfermou a miña muller, fixen unha lanchiña e traballei no percebe e na baixura, con artes menores, uns vintecinco anos.

—E no ano 1996 foi elixido por primeira vez patrón maior.

—Aceptei cando a confraría estaba embargada e ninguén se quería presentar. Levaron todos os bens, pero puxemos as contas a cero e fomos levantando cabeza. Constituímos a sociedade Puerto de San Ciprián con Puerto de Celeiro, e seguimos tirando. Deixei a confraría con trinta e pico mil euros de beneficio.

—Viviu momentos complicados no 2000, con paros da flota, manifestacións, bloqueos de estradas...

—Anos convulsos para a baixura, co conselleiro Amancio Landín, un pouco controvertido... Loitei canto puiden, nalgunhas cousas mellorouse, noutras perdeuse.

—Loita intensa porque a consellería os obrigaba a retirar as nasas do mar nas fins de semana, nunha costa que pode ser tan brava como a da A Mariña.

—Conseguimos unha vitoria colectiva da que estou satisfeito e que perdura porque desde aquela os mariñeiros da nosa costa e doutras poden deixar as nasas no mar durante as fins de semana.

—Moito cambiou San Cibrao na pesca nos últimos anos.

—Si, chegou a haber 43 barcos, boniteiros e espadeiros, pero coa fábrica de aluminio empezou a escasear a xente, había que buscar tripulantes por todos os lados e moitos armadores desfixéronse dos barcos, entraron na fábrica e foi quedando abandonada a pesca. Ganábanse cartos, houbo anos nos que un montón, pero aínda así non había mariñeiros. Lembro que na Coruña a un barco facíalle falta un, atoparon na rúa a un borracho e aceptou. Cando espertou no medio do mar quería volver a terra, pero era tarde.

—Volvendo ao pouquiño que lle queda do San Cibrao pesqueiro, no 2007 tamén liderou a reclamación de melloras para o porto.

—San Cibrao sempre foi marxinado como porto, non hai ningún en toda Galicia nin en todo norte de España tan abandonado. A única obra importante foi o dique da Anxuela, que mandou facer Manuel Fraga por quince millóns de pesetas. Cada vez que hai unha vaga de mar, entra por todas partes; a última vez fai uns días. Non sei como non lles dá vergoña a algúns políticos que foron ou son de aquí, que tiveron ou teñen cargos importantes, porque se irán para o outro mundo sen deixar nada feito polo pobo.

—Alomenos vostede intentouno.

—É unha espiña que teño cravada, e mira que loitei. Un día, no porto de Burela, atopei a Jacinto Parga, presidente de Portos co bipartito, e inviteino a visitarnos. Ao entrar pola porta da confraría, díxenlle que entón, como aceptara, entendía que podíamos ter un pouco de esperanza. Desapareceu ao instante, cando me contestou: «Non te vou a enganar, porque para facer un porto en San Cibrao non vai a haber nunca un peso». O motivo sábeno eles, pero se non hai infraestruturas é a pescadilla que se morde a cola, porque sen porto non hai flota.

«Traballei soíño na miña lancha, non dependía de ninguén e non rifaba con ninguén»

Veterano no mar e na vida, Vicente Vázquez pasou páxina como dirixente pesqueiro, pero as súas loitas causáronlle un contratempo ao xubilarse. Cumpría os requisitos das compensacións que ofrecía a Consellería do Mar por deixar a pesca e recoñecéronlle unha de 10.500 euros. Para a súa sorpresa, retiráronlla. Recorreu, sen resultado, apelou ao Consello Consultivo e finalmente «fíxose xustiza». Un episodio que entón atribuíu a una «interpretación rebuscada e abusiva da norma, ás represalias das que me advertiran cando, coma patrón maior e vicepatrón, nos mobilizamos e protestamos na defensa dos compañeiros e do sector».

—Moitos quererían traballar na fábrica de aluminio de San Cibrao, por que non quedou?

—Cando traballaba coa retroescavadora, cada vez que paraba na planta de aluminio non soportaba o flúor que saía das cubas que empezaban a funcionar, sen extractor... A verdade é que me examinaron e chamáronme para traballar en electrólise, pero como me dixeron que era a única opción, renunciei. Non me arrepinto. Traballei na miña lancha soíño, non dependía de ninguén, non tiña que aguantar a ninguén e non rifaba con ninguén. Seguramente perdín algunhas cousas, pero ganei outras.

—Se puidera volver atrás, que faría ou deixaría de facer?

—Viviría a xuventude un pouco mellor, porque non a tiven, o mar privoume dela. Polo demais, o feito, feito está e non teño nada ao que renunciar.

—Aos seus 64 anos, que, por certo, leva moi ben, que lle parece importante na vida?.

—Sen dúbida, ser honesto, legal e fiel aos principios que un ten, non ser egoísta, ser compañeiro, ser pai, no meu caso, e ser amigo.

---

---

---