Confirmado el hallazgo de minas de oro romanas en A Pontenova

suso varela / j.a. LUGO, A PONTENOVA / LA VOZ

A MARIÑA

Están en la zona de A Ermida y Conforto y los expertos animan a investigarlas

10 nov 2018 . Actualizado a las 08:46 h.

El Congreso Internacional de Arqueoloxía do Ouro celebrado esta semana en Lugo reunió a destacados especialistas europeos en la materia, como el investigador del CSIC Javier Sánchez Palencia, que habló del estudio que realizó junto con Brais X. Currás y Damián Romero sobre el baldeo de los placeres fluviales como explotación y prospección en tiempos prehistóricos y antiguos. Y en su exposición quedó claro que detrás de cualquier joya que se pueda ver en un museo hay muchos años de trabajo para conseguir el mineral necesario (antes de los romanos, reunir el oro suficiente para elaborar un torques como el de Burela, de 1.812 gramos, supondría para una comunidad más de 30 años de baldeo).

Aprovechando la presencia en Lugo de Javier Sánchez Palencia, integrantes del colectivo Mariña Patrimonio lo invitaron a visitar el pasado miércoles posibles yacimientos de oro en A Pontenova, donde los miembros del colectivo tenían indicios. En concreto se desplazaron al barrio de A Ermida, en Conforto, y al de As Roxas, en Vilameá, y allí in situ el especialista en yacimientos auríferos confirmó que sí se trataban de minas de oro a cielo abierto, «un hallazgo por lo menos relevante».

Sánchez Palencia descartó que los huecos que se pueden ver fuesen canales y apostó por algún tipo de «trinchera de explotación». El investigador del CSIC animó a las Administraciones a apoyar una investigación: «Por lo menos hacer una pequeña limpieza, documentarlo a nivel cartográfico, realizar fotografías, ejecutar una excavación... para así tener una interpretación y un análisis de lo que pudieron ser estos yacimientos.

Otros yacimientos

En su conferencia en el Congreso Internacional de Arqueoloxía indicó: «En el noroeste peninsular tenemos documentadas más de 800 minas de oro romanas, a las que ahora hay que sumar las de A Pontenova». Y recalcó que no se trataría de una explotación aislada en la zona, recordando al respecto que en A Mariña ya hay constatación de este tipo de minas de oro en la desembocadura del río Masma, en Foz y Barreiros, así como las cercanas de A Fonsagrada e Ibias.

«É unha explotación fóra do común, con trincheiras mineiras de hasta catro quilómetros»

Manuel Miranda, portavoz de Mariña Patrimonio, destaca la singularidad de las minas romanas de A Pontenova, lo que le otorgan un valor añadido que justificaría la intervención y su valorización, por ejemplo, como recurso patrimonial y turístico. «É unha explotación mineira moi estraña, fóra do común do que son as minas habituais, porque hai unhas trincheiras mineiras que poden chegar hasta catro quilómetros de lonxitude. Fomos velas o mércores con Javier Sánchez Palencia á zona de Fontangordo, en A Pontenova, para saber a súa opinión. Pero é que para intuír a posible orixe do xacemento romano a toponimia xa axuda moito, e no catastro a trincheira denomínase Rego do Ourixario, o que dende logo xa parece indicar algo. E moita da toponimia desa zona está relacionada coa mineira romana antiga», explicó Miranda.

Mariña Patrimonio también aprovechó la visita del experto del CSIC para ver otro yacimiento minero romano en Riotorto, en A Muxueira: «O topónimo tamén fai referencia ás antigas explotacións de ouro romanas. Unha das cortas máis significativas chámase o Palo, o mesmo nome que ten unha das minas romanas máis coñecidas de Asturias. A toponimia da moitas claves», apuntó Manuel Miranda.

Con el aval de la opinión de un experto como Javier Sánchez Palencia, lo que Mariña Patrimonio pide es que la administración actúe e investigue: «É unha magoa que non se faga, porque a mina de Riotorto é excepcional. Nunha das zonas consérvanse os testigos de terra, que teñen similitudes cos das Médulas. É un sitio que habería que protexer, sen dúbida. Pero desgraciadamente, aínda que na Xunta saben que a mina existe, e que é romana, hai informes de Patrimonio que din que non o é, co cal non se toma ningunha medida e estanse plantando eucaliptos sen ningún control e abrindo camiños que a fin de contas están afectando e destruíndo o xacemento. E estas minas de A Pontenova, con trincheiras de hasta catro quilómetros, dende logo son algo excepcional».

Una comunidad prerromana habría necesitado 30 años para reunir el oro para hacer el torques de Burela

Javier Sánchez Palencia habló en Lugo sobre el baldeo en los cauces para conseguir oro en las sociedades prerromanas. Tras años de trabajo llegó a la conclusión de que como media podían conseguirse entre 0,18 y 0,12 miligramos de oro metro cúbico al día. Y como los baldeos solo se podrían hacer durante los tres meses del estío, llegó a la conclusión de que, por ejemplo, en el caso del Torques de Burela, de 1.812 gramos, una comunidad de un castro habría necesitado más de 30 años para alcanzar el oro necesario para crear esta joya de fundición y filigrana. «Todo cambió con la llegada de los romanos. Cuando Augusto estabiliza el sistema monetario la explotación aurífera es sistemática. Allí donde había un yacimiento aurífero no dejaron de explotarlo, y se desarrollaron técnicas a escala preindustrial», con por ejemplo en Las Medulas o Montefurado.