Paco Alonso, patrón de Celeiro, comenzó a trabajar con 14 años en una fábrica de anchoa y llegó a tener su propio buque, en el que se jubiló
29 sep 2018 . Actualizado a las 05:00 h.Una lucidez extraordinaria, un humor envidiable y una memoria prodigiosa convierten cualquier charla con Paco Alonso en un auténtico placer. Este marino, patrón, armador... un hombre de mar, de Celeiro, va a ser objeto de un documental audiovisual que va a grabar la Fundación TIC de la Diputación de Lugo, en el marco del proyecto Vivemar. Son 94 años plagados de recuerdos que Paco Alonso mantiene fresco, que afloran continuamente en la conversación: nombres propios, anécdotas («a campaña do chicharrón do 35 e 36 quitou moita fame»), acontecimientos («na galerna de Celeiro voltearon tres barcos e morreron 27. A nós colleunos fóra, libramos das correntes da costa, e chegamos aos dous días a terra»), fechas, historias... Difícil seguirle el ritmo. «Nacín con Alfonso XIII, e lémbrome das eleccións do 31, cando se declarou a República... Na escola había un tal José Montero. Ensinounos moi ben. Pero despois veu o golpe de estado e pasamos a outro sistema. Meteron moita relixión», recuerda.
Paco echa mano de una foto de cuando era niño, en la escuela. «Aí estamos uns trinta, e solo viven dúas mulleres», apunta.
«Con catorce anos empecei a traballar nunha fábrica de José López. Era de anchoa, ao pasar Celeiro, cando antes todo era praia. Despois empecei a ir ao mar, con quince anos, cuns tíos meus que viñeron de América. Ía ao mar ó tolinar, buscando a tolina. Daquela vendíase en Celeiro a calquera hora, cando chegaba o barco, e facíase ao lote, non ao peso. Ían á lancha, calculaban o que traía e empezaba a subasta», dice. Y matiza: «O bonito non, sempre foi ao peso».
Más rentabilidad
«Estiven ó tolinar hasta os vinte anos. Despois veu a pesca á volanta, ao pincho, e xa non era rendible andar á tolina. Pasouse a outros aparellos máis grandes. Non era como a tolina, que se non atopabas volvías sen nada, cando á ardora ardían os peixes por onde pasaban», continúa relatando.
Fue motorista y más tarde construyó su propio barco, el Hermanos Alonso, en el que ejerció de patrón hasta su jubilación. «Empecei á anchoa, ao bonito e despois deume por ir á volanta a África, a Cabo Blanco».
De sus mareas allí guarda muchos puñados de recuerdos: «Tiña largas as volantas e colleunos un temporal, duro, duro, en Marruecos, ao sur de Casablanca. Cando íamos arriar todo e poñer en popa para deixarse ir, escoitamos pola radio pedir auxilio a un barco, o Dios te Salve, de Algeciras. Cando me din conta, tiñámolo a carón noso. Levaba 14 homes e díxenlle á tripulación preparade dous salvavidas, amarrade cabos, puxémonos a sotavento e lanzámosllos. Tardamos unha hora pero conseguimos traelos a todos a bordo. Co último, o Dios te salve foise a pique».
«Lembro que deron o parte, e había festa en Celeiro, Pero coa mala sorte de que dixeron que o Hermanos Alonso se perdera e o salvara o Dios te Salve, cando fora ao revés. ¡Vaia desgusto levaron aquí, hasta que chamei», recuerda Paco. Y añade. «Cando estaban todos a bordo fun á cociña a ver como estaban, e dicían: patrón, patrón, era o Dios te salve, pero se non ven o Hermanos Alonso, non hai cristo que nos salve», dice Paco con una sonrisa.
«Os mariñeiros dicían: patrón, patrón, este es el Dios te Salve, pero se non é polo Hermanos Alonso non hai cristo que nos salve»
Su barco, el Hermanos Alonso, inició la pesca del pez espada en el Cantábrico
El rescate de la tripulación del Dios te Salve sería decisivo en el futuro de Paco Alonso: «Pregunteilles a que andaban, e dixeron que ao peixe espada. Entón intereseime por saber como era o oficio, porque aquí, polo norte, non se levaba. Cheguei a Algeciras, fixemos aparellos propios e fomos a Cabo Blanco a pescar. ¡Collemos 21.000 quilos! E fomos a vendelos a Algeciras. Despois fun a outra marea. Ao ano seguinte decidín que non ía volver máis polo sur e probei por aquí.... ¡E foi unha mina! Isto estaba plagado de peixe espada, pero nunca ninguén o pescara. Mandábamos un coche cargado para A Coruña e outro para Vigo. Despois de nós outros tamén empezaron a traballar o peixe espada, e hoxe, mira ti, hai espaderos por todo o mundo. ¡Quen mo ía dicir!».
A los 51 años se jubiló. Una cadera y una pierna maltrecha tuvieron la culpa: «Foi tras unha campaña moi forte do bonito. Fun a médicos e pregunteilles se operándome quedaría ben. Vostede si, pero traballar máis non, me dixeron».
Nunca quiso que sus hijos fueran al mar. Y lo logró. No se arrepiente: «A pesca ás veces embrutece o trato. Todo é falar de mar e de peixe... será por todo o tempo que levamos no mar. É outra cultura a da terra. Outra maneira de andar. Pero daquela gañábanse cartos, e non había outra».
«Antes o mariñeiro ía ao mar, e cando había temporal quedaba en terra. Labrábamos as terras, tiñamos patacas, horta... tiñamos un cocho na casa, conexos, ías ao monte buscar leña para queimar na lareira. Así era a vida de antes». Muchos recuerdos, que se agolpan. Y una certeza, a sus 94 años: «Estiven en perigo, pero nunca tiven medo no mar».