Lugo, una provincia con seis castillos públicos, seis privados y uno en trámite
La mitad están abandonados o en riesgo de ruina y Doncos no tiene dueño
Las torres y castillos se extienden por toda la provincia de Lugo dejando a su paso imponentes fortalezas o, en un gran número de casos, ruinas que son solo un recuerdo. Se conservan 13 castillos, y en su mayoría solo sigue en pie la torre del homenaje. Seis de ellos han sido adquiridos por las administraciones públicas y se han convertido en reclamos turísticos. Otras seis todavía pertenecen a particulares, y tan solo dos propietarios han acondicionado los edificios. El castillo de Castroverde se encuentra en trámites y la Torre de Doncos, fuera del interés de todas las miradas, no tiene dueño.
Adolfo de Abel Vilela, historiador: «Para un particular é unha carga e para a titularidade pública, unha gran inversión»
Os edificios históricos non son un elemento de trato fácil. Nin pola súa delicada conservación nin polo seu complexo proceso de traspaso.
—Como inflúe a titularidade nos edificios históricos?
—Tanto para a propiedade pública como a privada é unha situación complicada pola falta dunha política adecuada.
—Cales son as particularidades no caso da privada?
—Para os particulares é unha carga. A Lei obrígalles a manter os edificio en boas condicións e non teñen cartos para poder facelo. Ademais, ao ser históricos, se quixeran facer algún tipo de actuación ou modificación terían que consultado cun técnico.
—E as da titularidade pública?
— Para as administracións, a adquisición e mantemento dos edificios históricos require de grandes inversións. E despois ao mellor tampouco as poden atender pola falta de axudas,
—Esa adquisición é difícil?
—Ten moitas complicacións. Habitualmente a propiedade privada recae nunha gran cantidade de herdeiros que nin tan sequera viven en Galicia.
—Cal é o estado xeral dos edificios?
—Xa se sabe dende hai anos que é catastrófico. Algúns xa chegaron a un estado de ruína no que agora son case un mero fragmento do que foron na súa época.
—Cal é a liña a seguir?
—Que eses edificios sexan das institucións, pero que as atendan debidamente. O primeiro é que a Xunta faga un inventario de tódolos edificios, e por outro lado teña unha liña de axudas porque os propietarios tampouco os poden atender. Facer un plan de actuacións a 15, 20 ou 30 anos. Temos un patrimonio tan extenso que non se pode atender a todo, pero non se pode non facer nada.
1 Pazo de Tovar y torre de Castro de Ouro
Un restaurante histórico. El pazo de Tovar es otro ejemplo de titularidad privada que cuida el edificio original. Se encuentra en Lourenzá y tiene un restaurante, O Forno de Tovar.
Emblema del concello. El castillo albergó históricamente funciones de la casa consistorial. Actualmente, el Concello de Alfoz quiso mantener su importancia. En él se ubica el punto de información turística, una sala de exposiciones y un museo. Está abierto al público en horario de mañana y tarde.
2 Torre de Andrade y torre de Doncos
Parador nacional. La fortaleza de Vilalba que se conserva en buen estado, fue convertida en un Parador Nacional de Turismo.
Sin dueño. La tercera torre de Os Ancares, en As Nogais, es propiedad del Estado. No tiene titularidad privada, pero ninguna administración pública ha mostrado interés tampoco en adquirirla.
3 Fortaleza de Narla
Museo etnográfico. Se encuentra en el municipio de Friol. Fue adquirido por la Deputación de Lugo en 1979 y está reconvertida en un museo histórico y etnográfico. Abre al público en horario de mañana y tarde, y la entrada es gratuita.
4 Castillo de Pambre
Intervención pública. El castillo ubicado en Palas de Rei tuvo una nueva vida tras la compra por parte de la Xunta en el 2012 a los Hermanos Misionarios de los Enfermos Pobres. Está rehabilitado y acondicionado y cuenta con una sala de exposiciones temporal. Abre de mañana y tarde, con diferentes horarios durante el año.
5 Torre de Torés
Desinterés público. Es la segunda de las torres históricas de Os Ancares, en el municipio de As Nogais. Hace cuatro años el Concello consiguió una cesión de sus propietarios para los próximos 25 años. Pero desde que esto sucedió, no ha realizado mejoras en la torre. «Simplemente puxo un mirador para que vexamos como se cae», opina Xabier Moure, presidente de la Asociación de Os Ancares.
6 Torre de Monforte
Imán turístico. El que fue el edificio más importante del castillo continúa siendo el mirador histórico. El Concello de Monforte cuida la torre y estableció en ella el Parador de Turismo. Además, incluyó un museo sobre su historia. Está abierto al público de martes a domingo, por la mañana y por la tarde. La entrada cuesta 1,50 euros.
7 Castillo de Parga
Una ruina más. En Guitiriz, su castillo aun se mantiene en lo alto de Santo Estevo de Parga. Es de titularidad privada, y sus propietarios no acondicionan ni conservan el castillo.
8 Torre de Caldaloba
Los últimos restos. Otro caso semejante es del edificio histórico de Caldaloba en Cospeito. Solo se conserva la torre del homenaje, que está rodeada de cuatro fosos cubiertos de vegetación. Se encuentra en la Lista Roja del Patrimonio por abandono.
9 Torre de Taboi
Una historia olvidada. En el municipio de Outeiro de Rei, confundida con la maleza, se encuentra la torre del homenaje de Taboi. Continúa siendo de propiedad privada, fruto de una herencia. La asociación Hispania Nostra la incluye en la Lista Roja del Patrimonio por riesgo de ruina.
10 Castillo de Doiras
Una fundación implicada. Se encuentra en el municipio de Cervantes y es una de las tres torres de Os Ancares. Es propiedad particular de la fundación Xosé Soto de Fión, pero permite visitas y actividades dentro del edificio. Cara el público solo abre en verano.
11 Fortaleza de Sarria
Un intento fallido. La Torre de los Batallón de Sarria todavía se conserva, aunque su estado está notablemente deteriorado. Sus propietarios privados la tienen en venta y está cerrado al público, aunque fue declarado Bien de Interés Cultural. El Concello de Sarria intentó comprar e incluso expropiar la fortaleza en el 2015, pero no se consiguió un acuerdo. El actual mandatario no ha mostrado interés.
Comentarios