A de Liñaio foi promovida pola Sociedade de Instrución Moderna de Barcala
01 dic 2015 . Actualizado a las 05:00 h.Un libro de actas que arrinca o 12 de outubro de 1919 coa acta número vintedous e que conclúe o 18 de decembro de 1930 é o único testemuño documentado que se conserva da creación da antiga Escola de Liñaio, de cuxa promoción encargouse a Sociedade de Instrución Moderna de Barcala, fundada en Cuba por indianos da parroquia.
Onte cumpríronse 96 anos da súa inauguración o 30 de novembro de 1919 e, como enumera nunha carta remitida a Cuba polo seu primeiro mestre, Manuel Cárdenas: «Los actos comenzaron con una misa del Carmen, bombas de artificio y bandas de música, un chocolate y dulces para los niños y, a los padres, pan y vino». Relata tamén que foron izadas as tres bandeiras -España, Cuba e Galicia-, e interpretáronse os tres himnos, según apunta José Antonio Romarís, antigo dirixente veciñal quen un bo día atopouse co libro de actas nunha morea de papeis que ían ser pasto das lapas nunha leira.
Romarís sinala que a de Liñaio «foi a primeira escola da comarca de Barcala construída polos emigrantes en Cuba», incluso anterior ás de Seoane, Aro ou Cobas, promovidas pola Unión Barcalesa de La Habana, entidade que aínda pervive na capital cubana. Un grupo de veciños queren indagar máis sobre o pasado da escola e xuntar a toda a parroquia para conmemorar o seu centenario.
A situación sociocultural aló polo ano 1900 en Galicia «era dramática», xa que «o 62,7 % da poboación adulta era analfabeta», recolle no seu blog Ágora o profesor José Manuel López Tuñas. A Moderna de Barcala fundouse no ano 1909 e foi disolta no 1933 na Habana, sendo o seu presidente Juan Iglesias. Nunha copia do cónsul da Habana, dálle os poderes o 31 de maio a Landino Hombre, pertencente ao Sindicato Agrícola de Liñaio, creado no ano 1908 e cuxa actividade cesou en 1950 por desánimo da xente. Os emigrantes que fundaron A Moderna de Barcala en Cuba querían que os máis novos «non tivesen a desgraza deles de ter que emigrar», relata Romarís, enviando os fondos para construír o edificio da escola moi preto da igrexa.
Desde Cuba foron remitindo planos e os fondos necesarios e dez anos despois rematouse a vivenda do mestre, que estaba nun lugar distinto á escola.