Como xa son persoa que pasa bastante dos cincuenta tacos, son dos que lembro aquela canción que fixo famoso a Julio Iglesias no X Festival da canción de Benidorm 1968, (xa choveu). Daquela impresionou ao público español e afeccionados a este tipo de festivais, máis que pola melosidade e nasalidade da voz do intérprete, pola súa letra:
«Unos que nacen, otros morirán, unos que ríen, otros llorarán. Aguas sin cauce, ríos sin mar, penas sin gloria, guerras sin paz? ¡Siempre hay por quién vivir, por qué luchar¡ ¡Siempre hay por quién sufrir y a quién amar! Al final, las obras quedan, la gente se va. Otros que vienen las continuarán. ¡La vida sigue igual!
Pocos amigos lo son de verdad, ¡Cuántos te alagan si triunfando estás! Y si fracasas, bien comprenderás: los buenos quedan, los demás se van. ¡Siempre hay por quién vivir?¡».
Se saco a colación este tema tan antigo é porque nestes derradeiros meses xelou o noso corazón a perda de dous íntimos amigos, veciños e colaboradores culturais do concello de Xinzo de Limia que nos deixaron un sentimento de pena enorme, de perda irrecuperable, pero ao mesmo tempo de esperanza e agradecemento.
Nada do que se sementa queda sen froito. E tanto Manolo Santana como Toñito foron dos que, con ilusión e constancia estiveron aí, sementando ilusións, alegría, festa, co seu traballo desinteresado, buscando só a felicidade dos veciños e que o pobo se beneficiara da acollida e asistencia enorme de visitantes e turistas que, sobre todo nas festas do Entroido, supón un aliciente incluso económico importante.
Con eles planificamos moitos anos, dende unha humilde comisión de festas, en colaboración co Concello, os programas festivos. Toñito era experto en eses temas. Sabía qué orquestra ou charanga podía ilusionar e xunto con outros promotores, sei que buscou para Xinzo de Limia a mellor das propostas.
Manolo estaba en todo. Era «detallista» por antonomasia. Todo o anotaba. O seu caderno de «bitácora» entroidal e festiva, era do máis suxerinte. Cada ano ía anotando fallos a corrixir, para «non repetir erros». Tiña o listado de todas as cousas, ata a máis miúda, que podería cumprir para a organización. Non tiña a menos axudar a por unha pancarta, pintar unhas olas para adornar o carro ou estar ao pé do lume todo día, co tal que que os demais gozaran despois da churruscada, chourizos asados, sardiñada, castañas ou o que se terzara. Cando faltaban materiais, non tiña problema en traelos da súa casa: xerras diversas para distribuír viño branco e tinto, coitelos axeitados?
Pero o que más me admiraba era a empatía tan boa que tiña co pobo. Pasei con el e con Julio Santana moitos momentos pedindo a colaboración a locais e empresas e descubrín a «boa man» que tiña Manolo. Creo que moito do que recadabamos era pola súa presenza. E despois de «patear» o pobo, fixera sol ou chovera, contaba os cartos con precisión, porque era «escrupuloso nesa tema» e das persoas máis honradas que neste tema levo coñecido. Nas súas contas non había falta, porque as levaba con atención e control exhaustivo.
E aí estaba cada ano, na foto de presentación, como presidente eficaz e ilusionado. Non dubidaba en falar antes os medios, escritos e televisivos. Non se cortaba e falaba ben. Con humildade, pero sempre moi ben.
Toñito, o mesmo. Nunca faltou á cita coa organización e o compromiso. ¡Con qué ilusión e prestancia guiaba as súas charangas, cos seus vestidos tan característicos e vistosos!, co pau de mando na man, dirixindo a festa, porque Toñito era «O maestro». Mestre querido no deporte de base, que tanto lle debe, e «maestro» da diversión de do bo ambiente. Era o home do «eterno sorriso».
Serían moitas cousas máis estupendas as que podería dicir destas dúas persoas, pero todos e todas sabiamos de sobra quén eran.
So quero rematar, coa letra da canción de Julio Iglesias. «A xente vaise» -así é a vida de dura e cruel- pero «queda a súa obra». A obra sinxela e feita co corazón, porque ás veces non se trata de grandes xestas, senón das cousas sinxelas de cada día, do trato diario cos demais e do compromiso coa sociedade, na medida das nosas calidades e posibilidades. ¡Sempre hai por quén vivir e por qué loitar!.
Foi un duro golpe para un grupo de amigos que levamos traballando xuntos no eido cultural e festivo. É moi forte perder a dous amigos nun curto tramo de tempo. Agora temos que seguir, na súa honra e agradecemento, na mesma liña de traballo e colaboración que o pobo nos pida, dende novas asociacións, padroados, grupos de traballo e deseños renovados.
Se como froito maduro dun traballo, quizais cuestionado nalgúns casos, pero realizado con honestidade e compromiso, o Entroido recibe esa forza renovada que precisa dun pobo unido nun obxectivo común, do que ninguén se sinta alleo, creo que sería a mellor homenaxe.
Un pobo debe mirarse nos modelos e Toñíto e Manolo son, para min, entre outros moitos que nos precederon e moitos dos que seguen na teima, «referentes eternos» do noso pobo e da nosa idiosincrasia propia.
A vida segue...