Ellos son los que cuidan; ellas usan la fuerza

Fina Ulloa
Fina ulloa OURENSE / LA VOZ

OURENSE CIUDAD

Maribel Mangana, Chus Tesouro y Vera Pérez representan el cambio de minoría a mayoría de las celadoras
Maribel Mangana, Chus Tesouro y Vera Pérez representan el cambio de minoría a mayoría de las celadoras

Enfermeros y celadoras afrontan con humor los equívocos de dos profesiones con roles de género

06 may 2016 . Actualizado a las 05:00 h.

«Oiga, doctor, pues a mí esto me duele todavía»; «Señora, la doctora es ella; yo soy el enfermero». «Rubia, chama a un celador que vos veña axudar, que peso moito»; «Señor, rubia como me ve, tamén son a celadora». Este tipo de diálogos aún se reproducen hoy en el ámbito hospitalario y Ourense no es una excepción. Quienes eligieron una profesión asociada a un sexo distinto al suyo acumulan anécdotas similares y otras más embarazosas. Pero en cualquier caso, al menos en el ámbito del CHUO, enfermeros y celadoras dicen que nunca se sintieron excluidos por las compañeras o compañeros que, respectivamente, representaban al grupo mayoritario.

Los enfermeros representan en estos momentos casi el 11 % del total del colectivo de estos profesionales en el área sanitaria ourensana. Nonito Romero es el único varón en el equipo de enfermería del servicio de pruebas de Digestivo, en el que ejerce en este momento, es de los más veteranos. Lleva 25 años en la profesión y dice que nunca se le planteó el caso de que algún paciente le expresase su preferencia por ser atendido por una mujer. «O que si se da, algunha vez, é que si entras cunha doutora, o paciente diríxese a ti; da por suposto que habendo home e muller, o médico es ti», matiza.

Nonito se crio entre profesionales sanitarios y aunque no había ningún enfermero en la familia, dice que no tuvo dudas. «Xa había daquela enfermeiros traballando no Novoa Santos. Alí traballaba tamén a miña cuñada, e penso que o que ela me contaba influiume moito». Reconoce, no obstante, que cuando inició su formación «impoñía un pouco ver na aula a sesenta mulleres e só cinco homes». Terminó en el 90 y la mayor parte de su trayectoria profesional la pasó en centros de salud. «Alí no había tanto desequilibrio entre homes e mulleres como atopei cando pasei á atención hospitalaria». señala.

Javier Conde también es el único enfermero varón en la UCI de Pediatría. «O levo moi ben, nunca notei que ninguén me mirase por riba do lombo, algo que seguramente as mulleres en profesións de homes si notan», opina. Acumula 15 años de ejercicio profesional (tiene 37) y recuerda que cuando contó por dónde quería enfocar su futuro «a miña nai fíxolle moita ilusión porque ela sempre dicía que lle gustaría haber sido enfermeira». Otra cosa fueron sus conocidos. «Dos amigos aguantei as típicas bromas sobre que así me ía ser máis fácil ligar», recuerda entre risas. A él también le impresionó la llegada a clase. «A verdade é que asusta un pouco, e a tendencia é arrimarte ós outros homes», reconoce. Javier dice nunca notó reparos «nin polas compañeiras nin por outros profesionais». Otra cosa son las pacientes. «Nalgún caso notas que preferiría e estaría máis cómoda con unha muller; aínda que non cho digan», explica.

Manuel Fariña, que ejerce en Reanimación y es de su misma edad, concuerda con él. «Pasaba sobre todo cando éramos máis mozos e con pacientes novas as que lles daba máis reparo e vías que se poñían coloradas». La solución en esos casos era echar mano de la compañera más cercana «para que non pasaran mal rato, porque este traballo é de contacto físico, sobre todo nalgunhas técnicas», aclara. A él no le asustó la mayoría femenina. «Teño tres irmás, e encima maiores. Estaba acostumado; sabíame manexar en territorio feminino», bromea.

Los enfermeros dicen entender que exista el estereotipo de que ellas son mejores para esta profesión. «Supónselles máis sensibilidade porque as que coidaron dende sempre, dos fillos, dos pais, dos enfermos, eran as mulleres. Esa asociación da muller co coidado segue aí», señala Fariñas. Tampoco él, según dice, se sintió cuestionado por el hecho de ser varón. «O que si notei ó principio, era que algunha enfermeira veterana adoptaba contigo un rol máis protector que coas compañeiras mulleres; eran máis duras con elas», cuenta.

La sociedad actual, que implican más a los hombres en las tareas domésticas y familiares, facilita, según cuentan, entrar en conversación en los momentos de descanso con las compañeras. «Agora nós tamén falamos do que nos pasa cos fillos ou cos nosos pais con normalidade».

 

Celadoras: el cambio de tornas

Otra profesión del ámbito sanitario con etiqueta de género, en este caso masculino, es la de celador. Ellas han tenido que romper principalmente los recelos sobre su capacidad para la movilización de enfermos en una tarea asociada a la fuerza física. Pero en Ourense el éxito de su incorporación es indiscutible. El CHUO tiene en esa tarea hoy a más mujeres que hombres.

Maribel Mangana es una de las veteranas. Entró en la primera promoción por oposición, en el año 90. «Dos 130 aprobados só cinco ou seis éramos mulleres», recuerda. En aquellos tiempos les tocaba trabajar rodeadas de compañeros varones, pero hoy las cosas son distintas. «Hai veces, sobre todo nas noites, que todas somos mulleres», dice.

Al igual que los enfermeros, ellas dicen que tampoco tuvieron problemas con sus compañeros varones. «A verdade é que tiñamos máis dificultades co persoal de enfermería e auxiliares. Non era xeral, pero as veces naqueles primeiros tempos, cando chamaban e subía unha muller, preguntábanche si viñas soa; ou te mandaban facer algún recado, como levar unha analítica, e mentres volvían chamar para que subira un celador. Pero pouco a pouco esas cousas desapareceron», relata Maribel.

«Eu nunca me atopei con que diante miña pediran que viñera un home, ó mellor porque teño unha constitución forte, pero si que ocorría, tanto por pacientes que tiñan medo de que os deixaras caer, como por parte doutros profesionais», confirma Chus Tesouro, que se incorporó en el 96. Nunca se cuestionó que iba a entrar en una profesión masculina. «Estudei no colexio de Benposta, e sempre nos ensinaron que non había tarefas de homes ou de mulleres; facíamos todos de todo». Cuando comenzó a trabajar era la única mujer de su turno de noche. «Penso que agora en Urxencias seremos un 70 % de mulleres. Nunha das miñas quendas somos cinco e un home», comenta. De todos modos, no en todas las secciones existe ese reparto. «En quirófano hai máis varóns; case todos», cuentan.

Su compañera Vera Pérez pertenece a una hornada que encontró la situación más normalizada en cuanto al equilibrio de sexos. Comenzó en 2003. «Nunca tiven a sensación de estar nunha profesión de homes e tampouco problemas de relacións con eles. Si estás con un compañeiro baixas a tomar café con el ou charlas do traballo igual que con unha compañeira», cuenta. Lo que sí ha vivido es más de una anécdota con los pacientes. «Sobre todo a xente maior, que como te ve de branco e muller, da por feito que tes que ser enfermeira; ou cando os vas a mover preguntan si non vai vir un celador. Pero que se neguen por preferir un home, penso que son casos moi, moi raros», matiza.

«Para min, en igualdade de condicións, este é un traballo que podemos desenvolver sen problema; hai que ter maña e tamén a forza é necesaria porque efectivamente tes que ter capacidade de carga algunhas veces, pero hai mulleres que temos esa forza e tamén hai homes que non a teñen e tampouco poderían desempeñar este tipo de traballo por moito que sexan varóns», razona Chus Tesouro.