Unha vez falou Cunqueiro das rosas que nacen na beira da outonía. García Márquez aseguraba que a nostalxia empeza nun sabor, olor, aroma. Eran esas marabillas que os mestres esculpían na memoria: para que o tempo non o borre todo. Iso somos: memoria. Sabemos de onde vimos e intuímos cara a onde queremos ir. Procedemos do Xénese que arrecende a mazá verdísima, co sol agatuñando os menceres de traballo agrícola ou mariño, puro lirismo. A nosa lírica está no campo e nos océanos. Se non existisen, este país sería outro. Pero quedan as rosas. No Día de Galicia eu quero ver todas as Galicias que son unha e soa: terra e mar, digo outra vez. Aquí nacemos. Aquí deixaremos de ser algún día.
Non coñezo un país mellor có noso. Un territorio onde se coma mellor: calidade e amplitude. A calquera lugar do mundo onde acudo quero practicar, grosso modo, unha ciencia gastronómica comparada. Sempre ganamos Nós. Ir de aquí para alá e saber que aquí somos distintos, únicos. Esa singularidade nace no que comemos e no que comen os seres, porcos e bóvidos espléndidos ou pitas fabulosas, das nosas facendas. Somos o que soñamos, digo a miúdo. Pero en realidade somos o que comemos. A nostalxia -o regreso ao tempo feliz- empeza sempre cun arrecendo. Un olor. Eu sei que a terra húmida fala máis de Galicia que todos os ampulosos estudos encol das súas estatísticas. E sei que a matanza leva no seu rito un debuxo difuminado, expresionista, do noso estado de ánimo. Iso é Galicia: un estado de ánimo. Non podería existir doutro xeito. Porén ese estado ten causas e procesos que o perfilan: a comida, a industria que destila a comida, os avances tecnolóxicos que encumbran aínda máis a comida do país de Nós, digo, o país das marabillas.
En torno a cada 25 de xullo intento refuxiarme no que somos, no que son, para non extraviarme definitivamente. E son iso que citei arriba: alimento. Permítome a redundancia para significar, aliterariamente, que o alimento é quen nutre os sinais de identidade galegos. As perdices con chocolate de mestre Cunqueiro non eran mellores que as simplísimas carnes tenras da miña tribo verinesa. Feitiñas na brasa, como os amores adolescentes. Aquí me quedo por fin. Cos amores. Eis a cuestión que todo define e defende: amar e ser amado. Amar a Galicia, no fondo, é estimar o que Galicia procura para nós a diario. Amar tamén aos que non permiten que perdamos as esencias nin as nostalxias: esas que empezan sempre por un olor. Contaba García Márquez que el tiña devanceiros galegos. Asegurouse cando en 1983 probou o lacón con grelos e descubriu o sabor exacto que cociñara para el a súa avoa Tranquilina Iguarán Cotes. Ser galego é comer como galego. Ben o sabían Márquez e Cunqueiro. Eles tamén ataron o seu corazón, como rosas que medran na beira do tempo, a Galicia: o país das marabillas.