O escritor británico Julian Barnes lembrou hai unhas semanas na BBC a resposta que deu Einstein cando lle pediron que explicase sinxelamente o que era a relatividade: «Unha hora sentado nun banco do parque cunha rapaza bonita pasa nun minuto. Pero un minuto sentado sobre unha estufa quente semella unha hora. Iso é a relatividade». O gozo, debemos inferir, é unha das variables que máis incide na percepción do tempo, esa entidade invisible na que todos vivimos, que nos envolve na incerteza do seu misterio: a única seguridade que nos ofrece é a do seu paso implacable, que algúns entenden como unha frecha apuntada ao infinito, mentres que outros o equiparan a unha conta atrás.
O outro factor que frea o tempo ata convertelo en inmóbil é a soidade. Un minuto non é que poida parecer unha hora, senón que mesmo abrangue cen anos. E non se trata de realismo máxico. Na semana na que se conmemorou o cincuentenario da novela de Gabriel García Márquez volveu falarse do dobre illamento do autor. Primeiro, o necesario para teclear a novela que fabulara; o segundo, a consecuencia dese éxito, que lle conferiu un poder non moi distinto dos dirixentes que o fascinaran: un triunfo a cambio de entregar unha parte de si. Foi outro devalo que rematou no inmenso baleiro que resumiu, anos despois, no discurso de aceptación do Nobel: «Este es, amigos, el tamaño de nuestra soledad».
Os Buendía viviron a soidade como unha maldición. Noutras intervén a vontade e o fado. En Culleredo, Rosario Otero ficou seis anos cadáver na súa casa sen que ninguén actuase ante a súa ausencia. Dous mil días do máis absoluto abandono: a supresión do tempo. Disque a soidade é unha enfermidade moderna das sociedades contemporáneas. Os Beatles preguntábanse en Eleanor Rigby de onde viña toda esa xente solitaria, cal era o seu lugar de pertenza. Cincuenta anos despois, Rosario Otero ofrece unha das posibles respostas: dunha existencia enigmática á desaparición discreta, do soliloquio nun piso a media luz ao silencio definitivo da morte. E, finalmente, a despedida sen adeuses, cinzas ao vento por unha man anónima.