Había un mozo na noite, a escuras, prendido a unha radio, movendo o dial, á procura de que as ondas trouxeran algo novo. Unha descuberta que rebentase a intemperie. Había moitos adolescentes así, tentando abrir buracos no silencio da noite. Este de quen falamos chamábase Robert Allen Zimmerman, nacido en 1941, de familia hebrea, na beira do lago Superior, en Minnesota. A súa nai, unha muller riseira chamada Beatty, fixo unha simpática observación sobre a crianza: «É tan fermoso que debería ter sido nena». O caso é que, anos despois, movendo o dial na noite, na súa casa da cidade mineira de Hibbing, o mozo conectou cunha emisora que viña das entrañas da terra. E o que alí había era o blues. O canto que nace cando a lingua bate onde doe o dente. As cordas vocais da vida. Un cántico que se soergue do chan. Que é a vez laio e celebración, perda e anovado desexo.
Podemos dicir estes días, con ironía e afecto, que Bob Dylan leva miles de anos cantando. O seu canto soa sempre como un ensaio e como un clásico á vez. Cada canción é un abruño, un froito novo, nunha fraga milenaria. En toda gran canción pódese oír, como quería Keats, unha gargallada no medio do trono. Bob Dylan é a resposta aos chatos impregnantes que se deleitan en pregoar a fin da poesía. Mais non, a Mnemósine, que é a deusa da memoria, é tamén a mai da poesía. É a memoria fértil, a que vai ao rescate dos mellores tesouros da humanidade: as metamorfoses do sufrimento en marabilla e rebeldía. Bob Dylan leva miles de anos a cantar porque encarna a estirpe toda de trobeiros e xograres, de cantareiras, de cegos romancistas, de artistas e cómicos, das voces afroamericanas que conxuraron a escravitude, a estirpe dos que deron «unha segunda vida» ao pobo.
Si, semella que canta dende hai miles de anos e que é un mozo que está a tatexar a primeira letra, a dar a luz a primeira canción. Esa enerxía, esa autenticidade, ten o selo da liberdade. E a liberdade poética é un activismo do sentir que quere «dar a luz». En Dylan sentimos a presenza de fondo da mellor tradición porque o que fixo foi ter o valor de arrincar a tradición da aperta letal do conformismo.
Un dos seus mestres, Woody Guthrie, que apostou a cabeza cantando contra a inxustiza social, levaba na súa guitarra a lenda: «This guitar kills fascists». Dylan sempre poderá dicir que a súa guitarra mata o conformismo e espanta os rosmóns.
Dylan non necesita este premio nin sequera para tunear o ego. Pola contra, ao Nobel vénlle ben esta corrente de ar. Esta conexión coa emisora das entrañas. Pero si hai un aspecto moi de loar na decisión sueca: a oportunidade de premiar agora a obra de Dylan, a laboriosa imaxinación, a liberdade creativa, a xenerosa sutileza, a valentía ética... Todo iso contrasta dun xeito rechamante fronte a este tempo de facho-esfera que está a reflectir, entre outros episodios, a campaña das eleccións americanas: ese espectáculo estupefaciente de grosería, banalidade, chismes e prepotencia.
Que calen axiña os energúmenos e que cante Dylan.