Xosé Neira Vilas tiña as mans mornas. Sentíanse mornas porque lle viña da alma. «¿Que tal, mociña?», preguntoume hai mes e algo mentres ía andando cara a lareira da Fundación Pondal de Ponteceso, o mundo de pedra quente onde hai bo café de pota, larada no inverno e un anaquiño de rosca. Son os verdadeiros lares, onde el atopou acubillo perpetuo aló polo 1994. Fixo da Costa da Morte e da vila de Pondal unha segunda casa. Ese día camiñaba amodo, axudado, porque os pés nunca van tan rápido coma a cabeza e ao físico non todo é cousa de poñerlle vontade (se fose...). Zapatillas dondas, mirada de neno, presto a aprender. Agasalloume (agasallaba) con bicos sentidos, polos dous: el, porque era así, e eu, por admiración e cobiza dun avó. Collíate das mans e sentíalo forte, enérxico, «non decaias», sempre rodeado de nenos e mozos, coma eses personaxes de aldea que levan doces nos petos por se acaso. O amigo dos rapaces, agora orfos. O doce de Neira Vilas era o seu sorriso, a súa humildade, o seu agradecemento. Estalaba nunha gargallada coas ocorrencias dos máis novos, pero tamén cando falaba do himno galego e se lembraba de algo. Anécdotas. Gardábaas en caixiñas imaxinarias e nesas caixiñas sempre había recordo para ela, para Anisia, «a miña compañeira». Ha de haber unha explicación científica para a morte, mais iso de momento non se entende por quen o quixo. Neira Vilas non tiña intermediarios: era Pepe, ao principio e ao final. Na súa fundación, era el quen collía o teléfono. Mesmo ás once da noite, presto para falar un anaco e coa memoria espelida despois dunha sesión na Real Academia Galega. Feito a si mesmo. Dixo un día que foi na aldea onde naceu a cultura, que a cultura non é só literatura ou arte, senón tamén saber en que fase da lúa se ha de cortar o piñeiro, podar, cociñar o pan, afiar a gadaña, os chafariscos dos nenos ou o repenique das campás... Fai falta quen, coma el, se fixe nas cousas pequenas e, se ten competencias, anote as mensaxes. Dixo tamén que a vida son soños. Por aquí soñamos agora que están os dous, el e Anisia, no alto do Monte Branco, co vento lévandolles ecos de Ai, Amor e da Rumboia. E bailan, coma se fose unha casa de títeres, coas mans mornas, nun namorar de xigantes.