Os osos volven asaltar colmeas na Serra do Courel, esta vez en Vieiros

Francisco Albo
fRANCISCO ALBO QUIROGA / LA VOZ

LEMOS

ROI ESTÉVEZ

Técnicos da Xunta certificaron que un ataque rexistrado na aldea quiroguesa de Vieiros é obra dos plantígrados

06 jul 2016 . Actualizado a las 23:02 h.

Os ataques de osos ás colmenas convérteronse nos últimos anos nun fenómeno habitual na Serra do Courel. O episodio máis recente rexistrouse durante a noite do domingo ao luns na aldea de Vieiros, pertencente ao municipio de Quiroga, onde apareceron catro colmeas destrozadas. Os técnicos da Dirección Xeral de Conservación da Natureza visitaron o lugar onte pola mañá e confirmaron que os estragos foron causados por un plantígrado, do que incluso localizaron unha pegada sobre o terreno.

O enxeñeiro de montes Roi Estévez, propietario de dúas das colmeas atacadas, sinala que o animal devorou sobre todo as larvas de abella e non parece terse interesado moito polo mel. «De feito, teño varias colmeas que agora conteñen moito mel e esas quedaron intactas -explica-, e as que foron destrozadas son as que tiñan máis larvas». O propietario xa tramitou a solicitude dunha indemnización e recibiu un pastor eléctrico para protexer o colmear.

Aínda que nos últimos tempos non se rexistraran incursións de osos nesta zona, en Vieiros xa houbo outros casos similares. «As miñas colmeas eran antes doutro veciño, que me contou que hai sete ou oito anos xa tivera un ataque deste clase», sinala Roi Estévez. Na zona, engade, existen varias alvarizas -que reciben a denominación local de alvares-, pero estes recintos amurallados levan moito tempo en desuso e na actualidade todas as colmeas están instaladas no monte sen protección algunha. O mesmo veciño mencionado por Estévez comentoulle que o seu avó aínda utilizaba os alvares para criar abellas, pero que ese hábito se perdera na aldea desde entón. «Iso significa que hai arredor de cen anos que non se usan os alvares neste zona», indica o enxeñeiro.

Sen novidade en Seceda

Este temporada, polo contrario, non se rexistrou aínda ningún ataque a colmeas na aldea de Seceda -no municipio de Folgoso do Courel-, onde se produciron varios incidentes deste tipo nos dous últimos veráns. José Ángel Ibáñez, un dos apicultores afectados, recorda que os últimos casos se produciron poucos días antes do incendio que arrasou boa parte do val do río Lóuzara, nas cercanías da localidade, entre o 25 e o 29 de xullo do ano pasado. Algún destes ataques tivo lugar nun colmear protexido cun pastor eléctrico. «Non sabemos se é que a instalación non funcionaba nese momento, pero o caso é o que oso pasou para dentro», apunta. Desde aquel incendio ata hoxe non se deron máis casos na zona.

Na pasada primavera, por outro lado, hubo varios episodios de incursións de osos pardos en colmeares no municipio de Ribas de Sil e na localidade de Froxán do Courel.

Unha poboación abandonada durante anos que agora intenta revitalizarse

A aldea de Vieiros chegou a quedar totalmente deshabitada durante cerca de sete anos, pero a principios desta década varios veciños volveron ocupala, uns de forma permanente e outros de maneira temporal. Na actualidade hai dúas vivendas que están habitadas ao longo de todo o ano. Unha delas é a de Roi Estévez, que preside unha asociación veciñal formada por cerca dunha vintena de persoas. A entidade restaurou recentemente o vello muíño da localidade, que será estreado o día 25 con motivo da festa local de Santiago.

Os veciños de Vieiros promoven distintos proxectos cos que pretenden revitalizar esta aldea resucitada e a potenciación do turismo é unha das opcións que barallan. «O turismo non pode nin debe ser o único recurso da zona, pero ten moitas posibilidades», sinala Estévez. Neste aspecto, o enxeñeiro pensa que a presenza do oso pardo pode ser un importante valor engadido. «Todo indica que cada vez vai haber máis osos por esta zona e iso é moi interesante no terreo turístico», agrega.

Non obstante, ao xuízo de Roi Estévez, para que a montaña lucense poida aproveitar o oso pardo como atractivo turístico precísase un cambio de mentalidade e moita divulgación. «Antes que todo, a xente ten que perder o medo e darse conta de que estes animais non supoñen ningún perigo para as persoas, e que os únicos danos que poden causar son os ataques ás colmeas», di.

Incursións que se suceden desde finais do século pasado na primavera e no verán

Os avistamentos de osos pardos lévanse rexistrando de forma esporádica na Serra do Courel desde xuño de 1998. Desde entón téñense producido numerosos ataques a colmeas en diversos municipios da zona. Os expertos teñen sinalado que estes incidentes deben ser atribuídos a machos xoves que se internan en Galicia desde os territorios de cría situados en León e Asturias, onde as poboacións de oso pardo aumentaron considerablemente nos últimos anos. Estas viaxes exploratorias na idade xuvenil son moi características da especie. Nesta época do ano tamén é moi habitual que os osos irrompan nos colmeares para buscar mel e larvas de abellas.

Estas incursións despertaron a atención da Fundación Oso Pardo, que -co apoio económico da Xunta- estivo rastreando as serras orientais lucense para documentar a expansión da especie na zona. Estas investigacións cesaron no 2011, despois que o Goberno autonómico deixase de conceder axudas para levalas a cabo. Máis adiante, a Xunta incluíu a Serra do Courel no proxecto do decreto sobre a conservación do oso pardo na comunidade, cualificándoa como zona de presencia errática ou esporádica.

O primeiro testemuño gráfico da presenza destes animais na zona é un vídeo gravado no verán do 2014 cunha cámara automática nun colmear da localidade de Seceda, durante a serie de ataques que se produciron nesta época. Nas imaxes, tomadas en plena noite coa axuda de luz infravermella, vese como un exemplar xuvenil de oso derriba unha colmea para saquear o seu interior.

En opinión dos técnicos de Conservación da Natureza, segundo explica Roi Estévez, é moi probable que o oso que atacou as colmeas de Vieiros sexa un exemplar cuxa presenza xa se estivo detectando na zona ao longo deste ano.