A concentración humana nas aglomeracións urbanas, metrópoles ou novos metaespazos, é imparable a nivel mundial. Metaespazos non só pola súa dimensión, senón pola súa fragmentación, con densidades edificatorias variables, arquitecturas vivas e mortas, ocos e restos anódinos. Este proceso vai seguir sendo a referencia da preocupación social e económica deste século: transmutar en sociedade a simple concentración de persoas con intereses, procedencias e culturas distintas, en torno a un fío polo que camiñar mesturando as liberdades individuais co ser libres xuntos.
Os fenómenos urbanos non poden ser entendidos só desde a óptica conservadora reducida á seguridade, ou desde o enfoque progresista co único común denominador das cuestións ambientais. Desenvolverse na complexidade cotiá supón asumir que non existen explicacións simples e que a ideoloxía por si soa non chega. A intelixencia da realidade e a comprensión dos seus tempos debe ser un exercicio da razón, para non caer nun pasadismo que leva á nostalxia, nin nun presentismo que produce abafo e incapacidade para pensar, porque o desafío consiste en intuír o enigma do futuro.
Os indicios de que algo está a cambiar globalmente están ás portas. Por un lado, o problema sanitario dunhas sociedades sobrealimentadas mentres nos países subdesenvolvidos se morre de fame, porque a sobreprodución de alimentos nun hemisferio se corresponde cunha nula distribución no outro, onde as comunidades humanas viven unha permanente crise de produción entre un clima adverso, os cruentos conflitos bélicos e o acaparamento polas grandes corporacións das sementes, cobizadas polos chamados «mercados de futuros». As dramáticas imaxes dos migrantes que chaman en van ás portas dos países responsables son o espello no que calibrar o cinismo do mundo desenvolvido.
Por outro lado, a produción fabril clásica tende a remodelarse e, con isto, as formas urbanas que a amparan cambiarán. O emprego entrará en crise e derivará cara a ocupacións diferentes e incertas, de difícil predición. Europa e Galicia, tan preocupadas pola crise demográfica, non deberían limitarse a preguntar por que non hai poboación nova, senón decidir o que cómpre facer para proporcionar emprego aos propios e aos que teñen que chegar para superar o devalo demográfico.
Neses metaespazos de confluencia a mobilidade vai ter un papel preponderante na comunicación das actividades e as persoas. As rúas, os viarios e as mallas de estradas poderán ser liberadas en parte, a medida que se impoñan os novos mecanismos de automoción colectiva con fontes de enerxía renovable, e apropiadas para uso público mediante fórmulas máis adecuadas de ocupación.
Todo isto esixe un pensamento transversal, non chega con monografías. É un reto fundamentalmente político no que se trata non xa de impedir, paliar ou resolver os conflitos, senón, como di Habermas, de «garantir as condicións para que os espazos e o tempo das deliberacións sexan posibles e igualitarios, co fin de facer efectivo o uso público da razón».